не принимать во внимание - Примеры

ПРИМЕРЫ

принимая во внимание, что необходимо, чтобы права человека охранялись властью закона в целях обеспечения того, чтобы человек не был вынужден прибегать, в качестве последнего средства, к восстанию против тирании и угнетения; и

адам баласы зорлық-зомбылық пен қанауға қарсы көтеріліске мәжбүр болатын жағдайды тудырмау үшін, адам құқықтары заң билігімен қорғалуы керек екеніне назар аудара отырып,

Кроме того, не должно проводиться никакого различия на основе политического, правового или международного статуса страны или территории, к которой человек принадлежит, независимо от того, является ли эта территория независимой, подопечной, несамоуправляющейся или как-либо иначе ограниченной в своем суверенитете.

Сонымен қатар, ешкім де өзі тұратын елінің, не болмаса территорияның саяси, құқықтық, немесе халықаралық мәртебесінің негізі бойынша, және де ол территория тәуелсіз, әлде біреудің қарамағында, әлде өзін-өзі басқарушы емес, немесе оның егемендігі әртүрлі нысанда шектеулі болған күннің өзінде де, алаланбауы тиіс.

Никто не должен содержаться в рабстве или в подневольном состоянии; рабство и работорговля запрещаются во всех их видах.

Ешкім де құлдықта немесе кіріптарлықта ұсталуы тиіс емес. Құлдық пен құл саудасына, қандай түрде болса да, тыйым салынады.

Никто не должен подвергаться пыткам или жестоким, бесчеловечным или унижающим его достоинство обращению и наказанию.

Ешкім де азапталуға немесе қадір-қасиетін қорлайтындай адамшылыққа жатпайтын қатыгездік жолмен жәбірленуге, немесе жазалануға тиіс емес.

Никто не может быть подвергнут произвольному аресту, задержанию или изгнанию.

Ешкім де негізсіз тұтқындалуға, қамауда ұсталуға немесе қуғынға ұшыратылуға тиіс емес.

1. Каждый человек, обвиняемый в совершении преступления, имеет право считаться невиновным до тех пор, пока его виновность не будет установлена законным порядком путем гласного судебного разбирательства, при котором ему обеспечиваются все возможности для защиты.

1. Қылмыс жасады деп айыпталған әр адам, қорғану құқығы қамтамасыздандырылып, заңды және ашық сот талқылауы оның кінәсін толық анықтағанға дейін, кінәсіз деп есептелуге құқығы бар.

2. Никто не может быть осужден за преступление на основании совершения какого-либо деяния или за бездействие, которые во время их совершения не составляли преступления по национальным законам или по международному праву. Не может также налагаться наказание более тяжкое, нежели то, которое могло быть применено в то время, когда преступление было совершено.

2. Ешкім де жасаған әрекеті немесе әрекетсіздігі негізінде, егер ол әрекеті ұлттық заңдар мен халықаралық құкық бойынша қылмыс болып саналмаса, жауапқа тартылмайды. Сонымен қатар қылмыс үшін берілген жаза, қылмыс жасалған кезде заңмен көзделген жазадан ауыр болмауға тиіс.

Никто не может подвергаться произвольному вмешательству в его личную и семейную жизнь, произвольным посягательствам на неприкосновенность его жилища, тайну его корреспонденции или на его честь и репутацию. Каждый человек имеет право на защиту закона от такого вмешательства или таких посягательств.

Әр адам жеке және отбасылық өміріне өзгелердің өз бетінше араласуынан, озбырлық жасап баспанасына, хат жазысып-алысу құпиясына қол сұғуынан, ар-намысы мен абырой беделіне нұқсан келтіруінен қорғалуға құқығы бар.

2. Это право не может быть использовано в случае преследования, в действительности основанного на совершении неполитического преступления, или деяния, противоречащего целям и принципам Организации Объединенных Наций.

2. Бұл құқық шынтуатында саяси емес қылмыстың негізінде, немесе Біріккен Ұлттар Ұйымының мақсаттары мен қағидаларына қайшы келетін әрекеттері үшін қуғындалғандарға жүрмейді.

2. Никто не может быть произвольно лишен своего гражданства или права изменить свое гражданство.

2. Ешкімді де азаматтығынан немесе азаматтығын өзгерту құқығынан еріксіз айыруға болмайды.

2. Никто не должен быть произвольно лишен своего имущества.

2. Ешкім де өз мүлкінен еріксіз айрылмауға тиіс.

2. Никто не может быть принуждаем вступать в какую-либо ассоциацию.

2. Ешкімді де белгілі бір ассоциацияға зорлықпен кіргізуге болмайды.

1. Каждый человек имеет право на такой жизненный уровень, включая пищу, одежду, жилище, медицинский уход и необходимое социальное обслуживание, который необходим для поддержания здоровья и благосостояния его самого и его семьи, и право на обеспечение на случай безработицы, болезни, инвалидности, вдовства, наступления старости или иного случая утраты средств к существованию по не зависящим от него обстоятельствам.

1. Әр адам өзінің және отбасы мүшелерінің денсаулығын әл-ауқатын қамтамасыз ететіндей, тамақты, киімді, баспананы, медициналық күтімді қамтитын өмір сүру деңгейіне құқылы және де жұмыссыз қалған күнде, науқас болған кезде, мүгедек болып қалған, жесір болып қалған күнде, қартайған шақта, немесе өзіне байланысты емес басқа да себептермен тіршілік ету мүмкіншілігінен айырылып қалған жағдайда қамсыздандырылуына құқылы.

3. Осуществление этих прав и свобод ни в коем случае не должно противоречить целям и принципам Организации Объединенных Наций.

3. Осы бостандықтар мен құқықтарды жүзеге асырылуы Біріккен Ұлттар Ұйымының мақсаттары мен қағидаларына қайшы келмеуі тиіс.

Ничто в настоящей Декларации не может быть истолковано, как предоставление какому-либо государству, группе лиц или отдельным лицам права заниматься какой-либо деятельностью или совершать действия, направленные к уничтожению прав и свобод, изложенных в настоящей Декларации.

Осы Декларациядағы ешбір қағида қайсыбір мемлекетке, адамдар тобына немесе жеке адамдарға аталмыш Декларацияда баянды етілген құқықтар мен бостандықтарды жоятын қызметпен айналысу немесе іс-әрекет жасау құқығын береді деп пайымдалуы тиіс емес.

Декларация о правах человека в отношении лиц, не являющихся гражданами страны, в которой они проживают

Тұратын мемлекеттiң азаматы емес басқа мемлекеттiң аумағында тұрақты тұратын азаматтардың құқықтары туралы декларация

сознавая, что по мере совершенствования средств сообщения и развития мирных и дружественных отношений между странами все большее число лиц проживают в странах, гражданами которых они не являются,

Тұратын елдің азаматтары болып табылмайтын тұлғалардың саны көп мемлекеттер арасындағы бейбітшілік және достық қарым-қатынастарды дамыту қоғамдастықтарын жетілдіру іс шараларын назарға ала отырып,

признавая, что защита прав человека и основных свобод, предусмотренных в международных документах, должна быть также обеспечена в отношении лиц, не являющихся гражданами страны, в которой они проживают,

Халықаралық құжаттарда көрсетілген сол тұратын елдің азаматтары болып табылмайтын тұлғалардың адам құқықтары мен бостандығын қорғауды тани отырып,

Для целей настоящей Декларации термин "иностранец" означает, с должным учетом положений нижеследующих статей, любое лицо, не являющееся гражданином государства, в котором оно находится.

Осы Декларацияда «шетелдік» термині тұратын мемлекеттiң азаматы емес басқа мемлекеттiң аумағында тұрақты тұратын азаматтарға қатысты алынады.

1. Ничто в настоящей Декларации не должно толковаться как узаконивающее незаконное проникновение иностранца в государство и его присутствие в государстве; ни одно положение не должно также толковаться, как ограничивающее право любого государства принимать законы и правила, касающиеся въезда иностранцев и условий их пребывания, или устанавливать различия между его гражданами и иностранцами. Однако такие законы и правила должны быть совместимы с международно-правовыми обязательствами, принятыми на себя этим государством, включая обязательства в области прав человека.

1. Осы Декларация мемлекетке азаматтардың заңсыз өтіп кету жағдайларымен ешқашан сәйкес келмейді; кез келген мемлекет шетелдіктер мен оның азаматтары арасындағы жағдайлар, олардың келуі мен шетелдік азаматтардың кетуі шарттарына қатысты ережелер мен заңдарды қолдану құқықтарын шектеу ережелерімен байланыста болмауы керек. Алайда, мұндай заңдар мен ережелер адамның құқықтық саласындағы міндеттерін қосқандағы осы мемлекеттерде қабылданған халықаралық-құқықтар міндеттерімен бірге болуы шарт.

2. Настоящая Декларация не должна наносить ущерба осуществлению прав, предоставляемых в соответствии с внутренним законодательством, и прав, которые в соответствии с международным правом государство обязано предоставлять иностранцам, даже если в настоящей Декларации такие права не признаются или признаются в меньшем объеме.

2. Осы декларация аз көлемдеде танылған немесе танылмаған осы Декларацияның құқықтарындағы шетелдіктерге берілетін мемлекеттің халықаралық құқықтарына сәйкес ішкі заңдар мен құқықтарға сәйкес ұсынылған құқықтарды жүзеге асыруға кеткен шығындарды көтермейді.

а) правом на жизнь и личную неприкосновенность; ни один иностранец не может быть подвергнут произвольному аресту или содержанию под стражей; ни один иностранец не должен быть лишен свободы иначе, как на таких основаниях и в соответствии с такой процедурой, которые установлены законом;

а) жеке өміріне басқалардың араласпауы құқығы; кез келген шетелдік еш себепсіз қамауға немесе тұтқындалмауы керек; кез келген шетелдік бас бостандығынан айырылмауы керек, ондай жағдайлар орын алса ол заң бойынша жүргізіледі

Ни один иностранец не должен подвергаться пыткам или жестокому, бесчеловечному или унижающему его достоинство обращению или наказанию, и, в частности, ни один иностранец не должен без его свободного согласия подвергаться медицинским или научным опытам.

Кез келген шетелдік адам айтқысыз зорлық-зомбылық көрсету, азаматтардың ар-ожданына қарсы келетін әрекеттерге, оның ішінде кез келген шетелдік азамат еркін келісімсіз медициналық немесе ғылыми тәжірибелерген өтуіне болмайды.

Иностранец, на законном основании находящийся на территории государства, может быть выслан с территории этого государства только во исполнение решения, вынесенного в соответствии с законом, и, если императивные соображения государственной безопасности не требуют иного, имеет право на представление доводов против своей высылки, на пересмотр своего дела компетентной властью или лицом или лицами, специально назначенными компетентной властью, и на то, чтобы быть представленным для этой цели перед этой властью лицом или лицами. Запрещается индивидуальная или коллективная высылка таких иностранцев на основании расовой принадлежности, цвета кожи, религии, культуры, родового, национального или этнического происхождения.

Мемлекет аумағында заңды негіздерде жүрген шетелдік тек мемлекет шекарасынан заңды негіздерде мемлекеттік қауіпсіздік мәселелеріне қатысты қандай да бір заңдылықтарды бқзу фактілері анықталған жағдайларда, ол бойынша арнайы мемлекеттік деңгейде шешімдер қабылданған жағдайларда ғана шығарылады, шетедік азамат өзін мемлекет шекарасынан шығару шешімдеріне қарсы тиісті қарарды ұстана отырып, заңды негізде билік, сот орындарына арыздануға құқылы. Ұлттық немесе этникалық шыққан тегі, мәлениеті мен діні, нәсіліне қатысты топтық-таптық бөлінулер негіздеріндегі ұжымдық немесе жеке шығаруларды жасауға тыйым салынады.

а) правом на условия труда, отвечающие требованиям безопасности и гигиены, на справедливую зарплату и равное вознаграждение за труд равной ценности без какого бы то ни было различия, в частности женщинам должны гарантироваться условия труда не хуже тех, которыми пользуются мужчины, с равной оплатой за равный труд;

а) қауіпсіздік гигиенасы, тиісті жалақыға және қиын жұмыстарға қатысты басқа да сыйақылық талаптарға жауап беретін, сонымен бірге ер адаммен бірдей әйел адам тең дәрежелі ақы төленуі еңбек шарттарына қатысты талаптар қоюға құқылы

b) правом выступать в профессиональные союзы и другие организации и ассоциации по своему выбору и участвовать в их деятельности. Пользование указанным правом не подлежит никаким ограничениям, кроме тех, которые предусмотрены законом и которые необходимы в демократическом обществе в интересах государственной безопасности или общественного порядка или для защиты прав и свобод других;

b) Өзінің қызметтеріне қатысты қауымдастықтардың, ұйымдардың жұмыстарына қатысуға құқылы. Қолданылған құқықтар басқалардың еркіндігі немесе қоғамдық тәртіп пен мемлекеттік қауіпсіздік мүдделеріндегі демократиялық қоғамдағы қажетті заңдарға ешқандай шектеу қоя алмайды

с) правом на охрану здоровья, медицинское обслуживание, социальное обеспечение, социальное обслуживание, образование и отдых при условии, что они выполняют требования согласно соответствующим правилам и что это не возлагает на ресурсы государства чрезмерного бремени.

с) денсаулығын сақтауға, медициналық қызмет көрсетулерді пайдалануға, әлеуметтік қызмет көрсетулерді пайдалануға, білім алуға және демалуға құқылы, олар оны сәйкес талаптар бойынша орындайды және онда мемлекеттік ресурстарды шектен тыс пайдалану ұсынылмайды.

Ни один иностранец не может быть произвольно лишен его законным образом приобретенного имущества.

Кез келген шетелдік заңсыз негіздерде өзінің мүлкінен айырылмайды.

признавая, что в основных правовых системах мира существует различные общественно полезные альтернативные институты, такие как кафала в мусульманском праве, которые предусматривают замену семейной заботы о тех детях, о которых не могут заботиться их собственные родители,

әлемнің негізгі құқықтық жүйелерінде олардың өздерінің ата-аналары қамқорлық көрсете алмайтын балаларға отбасы қамқорлығын алмастыруды қарастыратын, мұсылман құқығындағы кафала сынды, түрлі қоғамдық пайдалы балама институттар барын мойындай отырып,

признавая далее, что лишь в тех случаях, когда во внутреннем праве государства признан и регулируется какой-либо конкретный институт, будут применяться положения настоящей Декларации, касающиеся данного института, и что эти положения никоим образом не будут затрагивать существующие альтернативные институты в других правовых системах,

іс жүзінде тек қана мемлекеттің ішкі құқығында қандайда бір нақты институт мойындалып және реттелетіндігін, осы институтқа қатысты осы Декларацияның ережелері қолданылатынын және осы ережелер басқа құқықтық жүйелердегі бар балама институттарды ешқалай қозғамайтынын мойындай отырып,

учитывая, однако, что изложенные ниже принципы не налагают на государства обязательства по созданию таких правовых институтов, как передача на воспитание или усыновление,

бірақ, төменде көрсетілген принциптер мемлекетке тәрбиеге беру немесе асырап алу сияқты құқықтық институттарды құру бойынша міндеттемелерді арттырмайтындығын есекере отырып,

Если родители не проявляют заботы о своем ребенке или она является ненадлежащей, то следует рассмотреть вопрос о заботе о нем со стороны родственников родителей ребенка, о передаче ребенка на воспитание в другую семью или об усыновлении или, в случае необходимости, о помещении ребенка в специальное учреждение.

Егер ата-аналар өз баласына қамқорлық көрсетпесе немесе ол тиісті болмаса, оған ата-ананың туыстары тарапынан қамқорлық мәселесін, баланы тәрбиелеуге басқа отбасына беру немесе асырап алу немесе, қажет болса, баланы арнайы мекемеге орналастыру мәселесін қарастыру керек.

При рассмотрении всех вопросов, касающихся передачи ребенка для заботы не его собственными родителями, главным соображением должно быть наилучшее обеспечение интересов ребенка, и в особенности его потребность в любви и право на обеспеченность и постоянную заботу.

Баланы қамқорлық үшін оның өзінің ата-анасы болып табылмайтындарға беруге қатысты барлық мәселелерді қарастыру кезінде ең бастысы бала мүддесіне, әсіресе, оның махаббатқа қажеттігі және қамтамасыз етілуі мен тұрақты қамқорлыққа құқығын ең жақсы қамтамасыз ету болу керек.

Ребенок всегда должен иметь имя, гражданство и законного представителя. Ребенка не должны лишать имени, гражданства или законного представителя в результате передачи его на воспитание, усыновления или установления любого другого альтернативного режима, если при этом он не получает нового имени, гражданства или законного представителя.

Баланың әрқашан есімі, азаматтығы және заңды өкілу болу керек. Оны тәрбиелеуге, асырап алуға немесе кез келген басқа балама режимді орнату кезінде, егер бұндай жағдайда ол жаңа есім, азаматтық немесе заңды өкілді алмаса, баланы есімінен, азаматтығынан немесе заңды өкілінен айырмау керек.

Лица, ответственные за заботу о ребенке, должны признавать желание переданного им на воспитание или усыновленного ребенка знать о своем происхождении, если только это не противоречит наилучшему обеспечению интересов ребенка.

Балаға қамқорлық көрсетуге жауапты тұлғалар оларға тәрбиелеуге немесе асырап алуға берілген баланың, егер бұл баланың мүддесін ең жақсы қамтамасыз етуге қайшы келмесе, шығу тегі туралы білгісі келу ынтасын мойындау керек.

Воспитание ребенка в другой семье, хотя и является временным по своему характеру, может продолжаться, в случае необходимости, до достижения ребенком совершеннолетия, но при этом оно не должно исключить возможности возвращения ребенка к его собственным родителям или его усыновления до наступления совершеннолетия.

Баланы басқа отбасында тәрбиелеу өз сипатына қарай уақытша болып табылса да, қажет жағдайда баланың кәмелет жасқа толуына дейін жалғасу мүмкін, бірақ бұл кезде баланың өз ата-анасына қайтарылуы немесе кәмелет жасқа толғанға дейін оны асырап алу мүмкіндігі алып тасталмау керек.

Основная цель усыновления заключается в обеспечении постоянной семьи для ребенка, заботу о котором не могут проявлять его родители.

Асырап алудың негізгі мақсаты оның ата-анасы қамқорлық көрсете алмаған баланы тұрақты отбасымен қамтамасыз ету болап табылады.

Если ребенка не представляется возможным передать другой семье на воспитание или для усыновления, или обеспечить для него надлежащую заботу в стране происхождения, в качестве альтернативного решения вопроса обеспечения ребенка семьей может рассматриваться усыновление его за границей.

Егер шыққан мемлекетте баланы тәрбиелеуге немесе асырап алуға басқа отбасына беруге, немесе оған тиісті қамқорлықты қамтамасыз ету мүмкіндік болмаса, баланы отбасымен қамтамасыз ету мәселенің балама шешімі ретінде оны шетелдік асырап алу қарастырылады.

Усыновление за границей должно, как правило, производиться через компетентные органы или учреждения с применением гарантий и норм, аналогичных тем, которые действуют при усыновлении в стране происхождения. Ни в коем случае усыновление не должно приводить к получению сторонами, принимающими участие в усыновлении, неоправданных финансовых выгод.

Шетелге асырап алу, әдетте, асырап алу кезінде шыққан мемлекетте әрекет етуші кепілдемелер және нормалардың қолданылуымен, құзіретті органдар немесе мекемелер арқылы жүзеге асырылады. Еш бір жағдайда асырап алу асырап алуға қатысушы тараптардың ақталмаған қаржылық пайдаларына әкелмеу керек.

Вопрос об усыновлении за границей может рассматриваться лишь после того, как будет установлено, что не имеется юридических препятствий для усыновления ребенка и что будут представлены соответствующие документы, необходимые для завершения процедуры усыновления, например согласие компетентных органов. Необходимо также установить, что ребенок сможет переехать в страну будущих приемных родителей и сможет получить их гражданство.

Асырап алу туралы мәселе тек қана асырап алуға заңдылық бөгеттердің жоқтығы анықталып, асырап алу үдерісін аяқтауға қажетті, құзіретті органдардың келісімі сынды сәйкес құжаттар ұсынылған кезде ғана қаралады. Сондай-ақ бала болашақ асырап алушы ата-ананың мемлекетіне көшіп, олардың азаматтығын ала алатындығын орнықтыру керек.

11. Когда государственные должностные лица или другие представители, действующие в официальном или полуофициальном качестве, нарушают национальные уголовные законы, жертвы должны получать реституцию от государства, должностные лица или представители которого несут ответственность за причиненный ущерб. В тех случаях, когда правительство, при котором имело место приведшее к виктимизации действие или бездействие, уже не существует, реституция жертвам должна предоставляться государством или правительством - преемником.

11. Мемлекеттік лауазымды тұлғалар немесе ресми немесе жартылай ресми түрде әрекет ететін өкілдер ұлттық қылмыстық заңдарда бұзған жағдайда, құрбандар лауазымды тұлғалардың немесе келтірілген залалға жауапкершілік тартатын өкілдердің мемлекетінен реституция алуы қажет. Виктимизацияға әкеліп соққан әрекет немесе әрекетсіздік орын алған үкімет жоқ болған жағдайда, құрбандарды орын басушы үкіметпен немесе мемлекетпен қамтамасыздандырады.

13. Следует содействовать созданию, укреплению и расширению национальных фондов для предоставления компенсации жертвам. При необходимости в этих целях могут создаваться и другие фонды, в том числе в тех случаях, когда государство, гражданином которого жертва является, не в состоянии возместить жертве причиненный ей ущерб.

13. Құрбандарға өтемақы төлеу мақсатын көздейтін ұлттық қорларды құруда, нығайтуда және кеңейтуде көмек көрсету. Қажет болған жағдайда, құрбан болған тұлғаның азаматтығы тиесілі мемлекет құрбандарға келтірілген залалды өтеуге мүмкіндігі болмаған жағдайларда осы мақсатта басқа да қорлар құрылуы мүмкін.

2. Никто не может быть принуждаем вступать в какую-либо ассоциацию.

2. Ешкімді де белгілі бір ассоциацияға зорлықпен кіргізуге болмайды.

18. Под термином "жертвы" понимаются лица, которым индивидуально или коллективно был причинен вред, включая телесные повреждения или моральный ущерб, эмоциональные страдания, материальный ущерб или существенное ущемление их основных прав в результате действия или бездействия, еще не представляющего собой нарушения международно-признанных норм, касающихся прав человека.

18. «Құрбандар» термині астарында жекеше немесе ұжымдық түрде залал келтірілген, оның ішінде дене жарақаты немесе рухани залал, эмоционалдық азап, материалдық залал немесе нәтижесінде адам құқықтарына қатысты халықаралық деңгейде белгіленген нормалардың бұзылысы болып табылмайтын негізгі құқықтарға айтарлықтай қысым көрсетілген әрекет немесе әрекетсіздік тұлғалар деген мағына жатыр,

5. Практика религии или убеждений, в которых воспитывается ребенок, не должна наносить ущерба ни его физическому или умственному здоровью, ни его полному развитию, с соблюдением пункта 3 статьи 1 настоящей Декларации.

5. Бала тәрбиеленіп жатқан дін немесе наным-сенім тәжірибесі осы Декларацияның 1-Бабы 3-ші тармағын ұстана отырып, оның физикалық немесе ақыл-ой денсаулығына, оның жалпы дамуына зиян келтірмеуі қажет.

2. Никто не должен подвергаться принуждению, умаляющему его свободу иметь религию или убеждения по своему выбору.

2. Ешбір адам өз қалауы бойынша дінді немесе наным-сенімді ұстану бостандығын кемсітетін зорлыққа душар болмауы тиіс.

1. Никто не должен подвергаться дискриминации на основе религии или убеждений со стороны любого государства, учреждения, группы лиц или отдельных лиц.

1. Ешбір адам кез келген мемлекет, мекеме, адам топтары немесе жеке тұлға тарапынан дін немесе наным-сенім негізінде кемсітушілікке душар болмауы тиіс.

4. Если ребенок не находится на попечении своих родителей или законных опекунов, то принимаются должным образом во внимание выражаемая ими воля или любые проявления их воли в вопросах религии или убеждений, причем руководящим принципом являются интересы ребенка.

4. Егер бала өз ата-анасы немесе заңдық қамқоршылар қамқорында болмаса, онда дін немесе наным-сенім мәселесінде айқындалған оның қалауы немесе қалауының кез келген көріністері лайықты түрде назарға алынуы тиіс, баланың мүддесі басшылықты принцип болып табылады.

2. Каждый ребенок имеет право на доступ к образованию в области религии или убеждений в соответствии с желаниями его родителей или, в соответствующих случаях, законных опекунов и не принуждается к обучению в области религии или убеждений вопреки желаниям его родителей или законных опекунов, причем руководящим принципом являются интересы ребенка.

2. Әрбір бала ата-анасының немесе тиісті жағдайларда, заңдық қамқоршылардың қалауына сәйкес дін немесе наным-сенім саласында қолжетімді білім алуға құқылы және оның ата-анасы немесе заңдық қамқоршылардың қалауларына қайшы келіп, дін немесе наным-сенім саласында білім алуға мәжбүрленбейді, баланың мүддесі басшылықты принцип болып табылады.

Ничто в настоящей Декларации не должно истолковываться в смысле ограничения или отхода от любого права, как оно определено во Всеобщей декларации прав человека и в Международных пактах о правах человека.

Осы Декларацияда Адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясында және Адам құқықтары туралы Халықаралық пактілерде анықталғандай кез келген құқықтан шектелу немесе ауытқу мәнінде мазмұндалмауы тиіс.

1. Каждый человек имеет право принимать участие в управлении своей страной непосредственно или через посредство свободно избранных представителей.

1. Әр адамның, өз елін басқару ісіне тікелей өзі, немесе ерікті түрде сайланған өкілдері арқылы қатысуға құқығы бар.

сознавая необходимость провозглашения универсальных принципов, которые следует принимать во внимание в тех случаях, когда установлены процедуры, касающиеся передачи ребенка на воспитание или его усыновления на национальном или международном уровнях,

баланы ұлттық немесе халықаралық деңгейлерде тәрбиеге немесе асырап алуға қатысты орнатылған үдерістер жағдайында ескеру керек әмбебеп принциптерді жариялау қажеттілігін мойындай отырып,

В решении всех вопросов о передаче ребенка на воспитание в другую семью надлежащее участие должны принимать будущие приемные родители и, если это возможно, сам ребенок и его собственные родители. Компетентные власти или учреждения должны нести ответственность за контроль за обеспечением благополучия ребенка.

Баланы тәрбиелеуге басқа отбасына беруге қатысты барлық мәселелерді шешуге баланың болашақ асырап алушы ата-анасы, мүмкін болса, баланың өзі мен оның өзінің ата-анасы қатысу керек. Құзіретті билік немесе мекемелер баланың амандығын қамтамасыз етуге жауапты.

12. В тех случаях, когда компенсацию невозможно получить в полном объеме от правонарушителя или из других источников, государствам следует принимать меры к предоставлению финансовой компенсации:

12. Құқық бұзушыдан немесе басқа да көздерден өтемақыны толықтай алу мүмкіндігі болмаған жағдайда, мемлекет қаржылай өтемақыны қамтамасыздандыру шараларын қолға алуы тиіс:

21. Государствам следует периодически пересматривать существующие законы и практику для обеспечения их способности реагировать на изменяющиеся условия, в случае необходимости принимать и вводить в действие законодательные положения, запрещающие деяния, представляющие собой серьезные виды злоупотребления политической или экономической властью, и содействующие мерам и механизмам предотвращения таких деяний, а также развивать и широко обеспечивать соответствующие права и средства правовой защиты для жертв таких деяний.

21. Өзгермелі жағдайларға әсер ету қабілеттерін қамтамасыздандыруға арналған қолданыстағы заңдар мен тәжірибені белгілі бір мерзім аралығында қайта қарап, қажет болған жағдайда, саяси және экономикалық билікті асыра пайдаланудың аса ауыр түрлерін танытатын іс-әрекеттерге тиым салатын және осындай іс-әрекеттердің алдын алу шаралары мен механизмдерінің жүзеге асыруына ат салысатын заңнамалық ережелерді қабылдап, іске асыруы қажет, сондай-ақ осындай іс-әрекеттердің құрбанын құқықтық қорғау құралдары мен құқықтарын дамытып, кеңінен қолданылуын қамтамасыздандыруы қажет.

1. Все государства должны принимать эффективные меры для предупреждения и ликвидации дискриминации на основе религии или убеждений в признании, осуществлении и реализации прав человека и основных свобод во всех областях гражданской, экономической, политической, социальной и культурной жизни.

1. Барлық мемлекеттер азаматтық, экономикалық, саяси, әлеуметтік және мәдени өмірдің барлық салаларындағы адам құқықтарын және негізгі бостандықтарын мойындауда, жүзеге асыруда және орындауда дін немесе наным-сенім негізіндегі кемсітушіліктің алдын алу және жою үшін тиімді шаралар қабылдауы қажет.

1. Государства должны принимать в индивидуальном и коллективном порядке меры, направленные на разработку политики в области международного развития с целью содействия осуществлению в полном объеме права на развитие.

1. Мемлекеттер жеке және ұжымдық түрде даму құқығын толыққанды жүзеге асыруда қолғабыс ету мақсатында халықаралық даму саласындағы саясатты дайындауға бағытталған шараларды қолға алуы тиіс.

Государства должны принимать решительные меры, направленные на ликвидацию массовых и грубых нарушений прав человека народов и лиц, затрагиваемых такими ситуациями, которые являются результатом апартеида, всех форм расизма и расовой дискриминации, колониализма, иностранного господства и оккупации, агрессии, иностранного вмешательства и угроз национальному суверенитету, национальному единству и территориальной целостности, угрозы войны и отказа признать основополагающее право народов на самоопределение.

Мемлекеттер апартеид, нәсілшілдіктің барлық түрлері мен нәсілдік дискриминация, колониализм, шет елдік үстемдік пен басқыншылық, ұлттық егемендікке, ұлттық бірлікке және территориялық тұтастыққа қарсы көрсетілетін агрессия мен қауіп-қатер, соғыстың өршу қаупінің төнуі және және халықтарға өзін өзі анықтау негізгі құқығын мойындаудан бас тарту нәтижесінде халықтардың және осындай жағдайлар орын алған тұлғаларының адам құқықтары бұқаралық және дөрекі түрде бұзылуын жоюға бағытталған шешуші шаралар қолдануы тиіс.

3. Государства должны принимать меры в целях ликвидации препятствий на пути развития, возникающих в результате несоблюдения гражданских и политических прав, а также экономических, социальных и культурных прав.

3. Мемлекеттер азаматтық және саяси құқықтардың, сонымен қатар экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтардың сақталмауының нәтижесінде туындайтын даму жолдарындағы кедергілерді жою мақсатында шаралар қолдануға міндетті.

1. Государства должны принимать на национальном уровне все необходимые меры для осуществления права на развитие и обеспечить, в частности, равенство возможностей для всех в том, что касается доступа к основным ресурсы, образованию, здравоохранению, питанию, жилью, занятости и справедливому распределению доходов. Должны быть приняты эффективные меры по обеспечению активной роли женщин в процессе развития. В целях ликвидации всех социальных несправедливостей должны быть проведены соответствующие экономические и социальные реформы.

1. Мемлекеттер даму құқығын жүзеге асыру үшін барлық қажетті шараларды ұлттық деңгейде қолдануы тиіс, және негізгі қорларға, білімге, денсаулық сақтауға, азық-түлікке, тұрғын үйге, еңбекке және кірістің әділ бөлінуіне қол жетімділікке қатысты барлық мүмкіндіктердің теңдігін қамтамасыз етуі тиіс. Даму үрдісіне әйелдердің де белсенді үлес қосуы қамтамасыздандырылу бойынша тиімді шаралар қолданылуы қажет. Барлық әлеуметтік әділетсіздіктерді жою мақсатында тиісті экономикалық және әлеуметтік реформалар өткізілуі қажет.

Следует принимать меры для обеспечения полного осуществления и прогрессивного укрепления права на развитие, включая разработку, принятие и осуществление политических, законодательных и других мер на национальном и международном уровнях.

Даму құқығының толықтай жүзеге асырылуын және ілгерілей отырып нығайтылуын қамтамасыздандыру үшін, оның ішінде саяси, экономикалық және басқа да шаралардың халықаралық деңгейлерде қабылдануы мен жүзеге асырылуы, өңделуі секілді шаралар қолданылуы тиіс.

Наряду с политическими, экономическими и социальными мерами, право является одним из основных средств обеспечения равенства личности в достоинстве и правах и пресечения всякой пропаганды, организации и практики, которые основаны на идеях или теориях так называемого превосходства расовых или этнических групп или которые пытаются оправдать или поощрять расовую ненависть и дискриминацию в какой бы то ни было форме. Государствам следует принимать соответствующие юридические меры и обеспечивать их проведение в жизнь и осуществление через все свои службы с должным учетом принципов, изложенных во Всеобщей декларации прав человека. Эти юридические меры должны вписываться в политические, экономические и социальные рамки, способные содействовать их осуществлению. Физические и юридические лица, общественные или частные организации должны следовать им и всячески способствовать тому, чтобы они были поняты и проводились в жизнь надлежащим образом.

Саяси, экономикалық және әлеуметтік шаралармен қатар, құқық деген жеке тұлғаның абыройы мен құқықтарының теңдігін қамтамасыздандырудың және нәсілдік немесе этникалық топтардың артықшылығын дәріптеу секілді идеялар мен теорияларға негізделген немесе нәсілдік өшпенділік пен дискриминацияны ақтауға немесе көтермелеуге тырысқан кез-келген насихатты, ұйымды және тәжірибені бұлтартпаудың негізгі құралдарының бірі болып табылады. Мемлекет адам құқықтарының Жалпыға ортақ декларациясында берілген барлық қағидаларды тиісінше ескере отырып өзінің барлық қызметтері арқылы тиісті заңнамалық шараларды қолданып, олардың жүргізілуі мен күнделікті өмірде қолданылуын қамтамасыз етуі қажет. Бұл заңнамалық олардың жүзеге асырылуына септігін тигізетін шаралар саяси, экономикалық және әлеуметтік шектен аспауы тиіс. Жеке және заңды тұлғалар, қоғамдық немесе жеке ұйымдар сол заңдарды ұстануы тиіс және де көпшілікке түсінікті болып, тиісті түрде күнделікті өмірде қолданылуына мүмкіндігінше күш салуға міндетті.

11.2. Полиция, прокуратура или другие органы, ведущие дела несовершеннолетних, должны быть уполномочены принимать решения по таким делам, по своему усмотрению, без проведения официального слушания дела, согласно критериям, установленным для этой цели в соответствующей правовой системе, а также согласно принципам, содержащимся в настоящих Правилах.

11.2. Полиция, прокуратура немесе кәмелетке толмаған құқық бұзушылар ісін қараушы басқа органдар өзінің қарауымен, алдын ала ресми тыңдалым өткізбестен, осы мақсаттарға арналған тиісті құқықтық жүйе бекіткен белгілемелер бойынша, сондай-ақ осы Ережелердегі принциптер бойынша шешімдерді қабылдауға өкілеттенген болуы тиіс.

Право принимать решение об условном освобождении может быть предоставлено компетентному органу власти, указанному в правиле 14.1, или какому-либо другому органу власти. Поэтому в данном случае целесообразно использовать определение "соответствующий", нежели "компетентный" орган власти.

Түзеу мекемелерінен шартты түрде босату туралы шешімді қабылдау құқығына 14.1 қағидасында аталған құзіретті органға берілуі мүмкін, немесе одан да өзге құзіретті билік органына беріледі. Сондықтан, осы жағдайда биліктің «құзіретті» органы дегенне гөрі, биліктің «тиісті» органы деген тіркесті қолданған абзалырақ болатыны сөзсіз.

13. Банные установки и количество душей должны быть достаточными для того, чтобы каждый заключенный мог и был обязан купаться или принимать душ при подходящей для каждого климата температуре и так часто, как этого требуют условия общей гигиены, с учетом времени года и географического района, то есть во всяком случае хотя бы раз в неделю в умеренном климате.

13. Монша қондырғылары және душ саны әрбір қамаудағы адам кез келген климатқа сай температурада және жалпы гигиена шарты қалай талап етсе, сондай жиі, жыл мезгілі мен географиялық ауданын ескеріп, былайша айтқанда қоңыржай климатта аптасына бір рет шомылуы немесе душ қабылдауы мүмкін әрі міндетті болатындай жеткілікті болуы тиіс.

18. Если заключенным разрешается носить гражданское платье, то в момент их заключения следует принимать меры к тому, чтобы оно было чистым и подходящим для носки.

18. Егер қамаудағыларға азаматтық киім киюге рұқсат етілсе, онда оларды қамауға алу сәтінде бұл киімдер таза әрі киіп жүруге лайықты болуына шаралар алу керек.

24. Каждого заключенного следует подвергать медицинскому осмотру при его принятии и затем по, мере надобности, с тем чтобы устанавливать, не болен ли он физически или умственно; принимать необходимые меры; изолировать заключенных, о которых можно предположить, что они страдают какой-либо инфекционной или заразной болезнью; выявлять физические или умственные недостатки, могущие воспрепятствовать их перевоспитанию, и определять, какова их физическая способность к труду.

24. Әрбір қамаудағы адамды қабылдау кезінде және одан кейін де оның дене немесе ақыл-ой жағынан ауру еместігін анықтау, жұқпалы немесе инфекциялық аурумен ауыруы мүмкін деген қамаудағыларды оқшаулау үшін қажетті шаралар алу; оларды қайта тәрбиелеуге кедергі болатын дене немесе ақыл-ой кемістігін айқындау және олардың еңбекке жарамдылық қабілетін анықтау үшін медициналық қараудан өткізу керек.

25. 1) О физическом и психическом здоровье заключенных обязан заботиться врач, который должен ежедневно принимать или посещать всех больных, всех тех, кто жалуется на болезнь, а также всех тех, на кого было обращено его особое внимание.

25. 1) Қамаудағылардың дене және психикалық денсалығы туралы қамын дәрігер ойлауға міндетті, ол күн сайын науқастарды қабылдауы және сырқаты туралы шағым жасаушылар мен өзінің ерекше назарын аудартқандардың бәріне барып шығуы тиіс.

2) Директор должен принимать во внимание доклады и советы, направляемые ему врачом в соответствии с правилами 25(2) и 26 и, если он согласен с рекомендациями последнего, немедленно принимать меры по проведению их в жизнь; если же эти рекомендации выходят за рамки его компетенции или если он с ними не согласен, то он должен немедленно представить вышестоящим органам как свой собственный доклад, так и рекомендации врача.

2) Директор 25(2) және 26 ережелеріне сәйкес дәрігердің өзіне жіберген баяндамалары мен кеңестерін назарға алуы тиіс және егер ол дәрігердің ұсыныстарымен келісетін болса, онда тез арада оларды жүзеге асыруға шаралар алуы керек; егер бұл ұсыныстар оның құзыретінің шегінен шығатын болса немесе директор дәрігердің ұсыныстарымен келіспейтін болса, онда ол тез арада жоғардағы органдарға өзінің баяндамасымен қатар дәрігердің ұсыныстарын да беруі керек.

43. 1) Деньги, ценные предметы, одежда и другое имущество, которое согласно действующим в данном учреждении правилам заключенный не имеет права держать при себе, сдаются при его принятии на хранение. Перечень этого имущества подписывается заключенным. Следует принимать меры к тому, чтобы оно хранилось в надежных условиях.

43. 1) Ақша, бағалы заттар, киім және осы мекемеде қолданылатын ережелерге сәйкес өзінің жанында ұстауға құқығы жоқ басқа да мүліктерді қамауға алынған адам, өзін қабылдап алар кезде сақтауға тапсырады. Бұл мүліктердің тізіміне қамаудағы адамның қолы қойылады. Олардың сенімді жағдайда сақталуы үшін барлық жағдай жасалуы тиіс.

45. 1) Когда заключенные направляются в место их заключения или переводятся из одного места заключения в другое, их следует в максимальной степени укрывать от посторонних взглядов и принимать все меры для того, чтобы защитить их от оскорблений, проявлений любопытства и любых видов огласки.

45. 1) Қамаудағыларды қамау орына бағыттағанда немесе бір жерден басқа жерге ауыстырғанда, оларды бөтен көздердің көрмеуінен ең жоғарғы дәрежеде жасыру және оларды кемсітуден, әуесқойлық таныту, жария болудың кез келген түрінен қорғауға барлық шараларды алу керек.

61. В обращении с заключенными следует подчеркивать не их исключение из общества, а то обстоятельство, что они продолжают оставаться его членами. Общественные организации следует, поэтому, привлекать всюду там, где это возможно, к сотрудничеству с персоналом заведений в целях возвращения заключенных к жизни в обществе. При каждом заведении следует иметь социальных работников, заботящихся о поддержании и укреплении желательных отношений заключенного с его семьей и могущими принести ему пользу социальными организациями. Следует принимать меры для того, чтобы заключенные могли сохранять за собой максимум совместимых с законом и условиями их приговора прав в области их гражданских интересов, социального обеспечения и других социальных льгот.

61. Қамаудағылармен қарым-қатынаста олардың қоғамнан шығарылғандықтарын емес, қайта қоғам мүшесі болып қала беретіндіктеріне баса назар аударған жөн. Сол себепті мүмкін болған жердің бәрінде қамаудағыларды қоғамдағы өмірге қайтару мақсатында қоғамдық ұйымдарды мекеме қызметкерлері құрамымен ынтымақтасуға тарту қажет. Әрбір мекемеде қамаудағыларға оның жанұясымен жақсы болатын қарым – қатынасты нығайтуға және қолдауға қамқолық көрсететін әлеуметтік қызметкерлер мен оларға пайда келтіретін әлеуметтік ұйымдар болғаны жөн. Қамаудағылардың азаматтық мүдделері, әлеуметтік қамту және басқа әлеуметтік жеңілдіктер саласында заңға және олардың үкімімен сәйкес құқықтардың ең көбін сақтап қалуға арналған шаралар алған дұрыс.

2) В этих заведениях необязательно принимать одинаковые меры безопасности для каждой группы. Желательно даже градуировать строгость этих мер в зависимости от группы. Наиболее благоприятные условия перевоспитания тщательно отбираемых заключенных существуют в открытых заведениях, где упор делается не на физические средства предотвращения побегов, а на самодисциплину.

2) Бұндай мекемелерде әрбір топ үшін бірдей қауіпсіздік шараларын алу міндетті емес. Топтарға байланысты бұл шаралардың қатаңдығын бөліктеу дұрыс. Мұқият іріктелген қамаудағыларды қайта тәрбиелеудің ең қолайлы жағдайы қашуды болдырмаудың физикалық құралдарына емес, өзін тәртіпте ұстай білушілікке баса назар аударатын ашық мекемелерде болады.

66. 1) С этой целью следует принимать все подходящие для этого меры, включая религиозное обслуживание в странах, где это возможно, обучение, профессиональную подготовку и ориентацию, изучение конкретных социальных случаев, консультации в области трудоустройства, физическое воспитание и укрепление характера, принимая во внимание индивидуальные потребности заключенного, его социальное прошлое, историю его преступления, его физические и умственные способности и возможности, его темперамент, продолжительность срока его заключения и его возможности после освобождения.

66. 1) Осы мақсатта қамаудағының жеке қажеттілігін, оның әлеуметтік өткенін, оның қылмысының тарихын, оның дене және ақыл-ой қабілеті мен мүмкіндіктерін, оның темпераментін, оның қамаудағы мерзім ұзақтығын және оның бостандыққа шыққаннан кейінгі мүмкіндіктерін ескере отырып, елдегі діни қызмет көрсетуді қосқанда, мүмкін болған жерде оқыту, кәсіби дайындау және бағдарлау, нақты әлеуметтік жағдайларды зерттеу, еңбекке орналастыру жөнінде кеңес беру, дене тәрбиесі мен мінезін нығайту сияқты барлық лайықты шараларды қолдану керек.

82. 1) Лиц, сочтенных душевнобольными, не следует подвергать тюремному заключению. Поэтому следует принимать меры для их скорейшего перевода в заведения для душевнобольных.

82. 1) Есі ауысқан деп танылған тұлғаларды түрмеге қамаудың қажеті жоқ. Сол себепті оларды тезірек есі ауысқандарға арналған мекемеге ауыстыру үшін шаралар алу қажет.

92. Подследственные заключенные должны иметь возможность немедленно информировать семью о факте их заключения, пользоваться разумной возможностью общения с родственниками и друзьями и принимать их в тюрьме, подвергаясь при этом только тем ограничениям и надзору, которые необходимы для должного отправления правосудия, соблюдения требований безопасности и обеспечения нормальной работы заведения.

92. Тергеудегілердің мекемедегі қалыпты өмір барысына және қауіпсіздік талаптары, сот төрелігін тиісті іске асыруға қажетті шектеулер мен қадағалауда бола отырып, жанұясына өздерінің қамауға алынғаны туралы тез арада хабарлауға, туысқандары және достарымен қатынасуға, оларды түрмеде қабылдауға мүмкіндігі болуы тиіс.

93. В целях своей защиты подследственные заключенные должны иметь право обращаться там, где это возможно, за бесплатной юридической консультацией, принимать в заключении юридического советника, взявшего на себя их защиту, подготавливать и передавать ему конфиденциальные инструкции. С этой целью в их распоряжение следует предоставлять по их требованию письменные принадлежности. Свидания заключенного с его юридическим советником должны происходить на глазах, но за пределами слуха сотрудников полицейских или тюремных органов.

93. Өздерін қорғау мақсатында тергеудегілер, мүмкіндік болған жерде, ақысыз заң кеңесін алу құқығына ие болулары, оларды қорғауға алған заң кеңесшісін қамауда қабылдауға және құпия нұсқауларды дайындауға және оған беруге құқығы болуы тиіс. Осы мақсатта тергеудегілердің талаптары бойынша оларға жазу құралдарын берген дұрыс. Қамаудағының заң кеңесшісімен кездесуі полицей немесе түрме органдарының қызметкерлері көзінше, бірақ олардың естуінен тыс жерде өтуі тиіс.

памятуя об обязательстве членов Организации Объединенных Наций в соответствии с Уставом принимать совместные и самостоятельные действия в сотрудничестве с Организацией для содействия повышению уровня жизни, полной занятости населения и условиям экономического и социального прогресса и развития,

өмір сүру деңгейін арттыруға, халықты толық жұмыспен қамтуға, экономикалық және әлеуметтік ілгерілеу мен даму жағдайларына көмек беру үшін Ұйыммен ынтымақтастығы кезінде Жарлыққа сәйкес бірлескен және өз бетінше іс-әкереттер жасауға Біріккен Ұлттар Ұйымы мүшелерінің міндеттелігін ұмытпай,

Нормы некоторых государств могут быть более прогрессивными, чем эти Правила, поэтому таким государствам не предлагается принимать эти Правила. В случае с государствами, считающими необходимым согласовать эти Правила со своей правовой системой и адаптировать их к своей культуре, основное внимание придается существу, а не букве этих Правил.

Кейбір мемлекеттердің нормалары бұл Ережелерге қарағанда озық болуы мүмкін, сол себепті бұндай мемлекеттерге осы Ережелерді қабылдауды ұсынбайды. Осы Ережелерді өз құқықтық жүйесімен келістіру және өздерінің мәдениетіне бейімдендіру қажет деп санайтын мемлекеттер жағдайында бұл Ережелердің әріптеріне емес, мәніне назар аударылады.

Следует напомнить, что в своей резолюции 663 С (XXIV) от 31 июля 1957 года Экономический и Социальный Совет рекомендовал каждые пять лет информировать Генерального секретаря о мерах по применению Минимальных стандартных правил, а также уполномочил Генерального секретаря предпринять шаги для опубликования, если это целесообразно, такой информации и запрашивать в случае необходимости дополнительную информацию. В Организации Объединенных Наций давно сложилась практика осуществления сотрудничества между специализированными учреждениями и соответствующими межправительственными и неправительственными организациями. При подготовке своего отдельного доклада о мерах, принятых в связи с применением Минимальных стандартных правил, Генеральный секретарь будет принимать во внимание, в частности, информацию, имеющуюся в распоряжение органов Организации Объединенных Наций, занимающихся вопросами прав человека, включая Комиссию по правам человека, Подкомиссию по предупреждению дискриминации и защите меньшинств, Комитет по правам человека, действующий согласно Международному пакту о гражданских и политических правах, и Комитет по ликвидации расовой дискриминации. Может быть также принята во внимание работа, связанная с применением конвенции о запрете пыток, которая будет принята в будущем, а также любая информация, которая может быть собрана благодаря проводящейся в настоящее время Генеральной Ассамблеей работе по подготовке свода принципов по защите заключенных и лиц, содержащихся под стражей.

Экономикалық және Әлеуметтік кеңес өзінің 1957 жылғы 31 шілдедегі 663 С (XXIV) қарарында Ең төменгі стандарттық ережелердің қолданысы бойынша шаралар туралы Бас хатшыны бес жылда бір рет ақпараттандыруды ұсынғандығын, сондай ақ Бас хатшыны егер мақсатты болған жағдайда оның қадамдары туралы ақпаратты жариялауға және керек болған жағдайда қосымша ақпартты сұратуға уәкілетті өкіл етіп тағайындағанын естен шығармау керек. Біріккен Ұлттар Ұйымында ежелден бері арнайы мекемелер мен тиісті үкіметаралық және үкіметтік емес ұйымдарр арасындағы қызметтестікті жүзеге асыру тағылымдамасы қолданылады. Ең төменгі стандарттық ережелерді қолдануға байланысты қабылданған шаралар туралы өзінің жеке баяндамасын дайындау кезінде Бас хатшы қолданыстағы Азаматтық және әлеуметтік құқықтар туралы халықаралық пактіге және нәсілдік кемсітушілікті жоюға сәйкес адам құқығымен айналысатын Біріккен Ұлттар Ұйымы мекемелерінің ақпараттарын, Адам құқығы бойынша Комиссияны қоса алғанда, аз ұлттарды қорғау мен кемсітушіліктің алдын-алу бойынша шағын комиссиясының, адам құқығы бойынша комитеттің ақпараттарын назарға алу керек. Сондай-ақ, Бас Ассамблея өткізіп жатқан қамауда отырған тұтқындар мен тұлғаларды қорғау бойынша ақпараттық қағидалар бойынша жұмыстардың арқасында келешекте қабылданатын азаптауды жою туралы конвенцияның және басқа да ақпараттардың қолданысымен байланысты жұмыстар да назарға алынуы мүмкін.

8.9 Әдетте, ауырлау материал көбіктенгесін, лаборанттың сақтық шараларды қолданғаны жөн.

8.9 Более тяжелый материал, как правило, пенится, поэтому, лаборант должен принимать меры предосторожности.

8.9 Әдетте, ауырлау материал көбіктенгесін, лаборанттың сақтық шараларды қолданғаны жөн.

8.9 Более тяжелый материал, как правило, пенится, поэтому, лаборант должен принимать меры предосторожности.

8.9 Әдетте, ауырлау материал көбіктенгесін, лаборанттың сақтық шараларды қолданғаны жөн.

8.9 Более тяжелый материал, как правило, пенится, поэтому, лаборант должен принимать меры предосторожности.

Принимая во внимание, что признание достоинства, присущего всем членам человеческой семьи, и равных и неотъемлемых прав их является основой свободы, справедливости и всеобщего мира; и

Адам баласы үйелменінің барлық мүшелеріне тән қадір-қасиетін, құқықтарының теңдігі мен тартып алынбайтындығын тану, бостандық пен әділдіктің және жалпыға бірдей бейбітшіліктің негізі болып табылатынына назар аудара отырып,

принимая во внимание, что пренебрежение и презрение к правам человека привели к варварским актам, которые возмущают совесть человечества, и что создание такого мира, в котором люди будут иметь свободу слова и убеждений и будут свободны от страха и нужды, провозглашено как высокое стремление людей; и

адам құқықтарына деген елемеушілік, менсінбеушілік адам баласы арының зығырданын қайнататын тағылық жағдайға әкеліп соғатынына және дүние жүзі адамдары сөз бен наным-сенім бостандықтарына ие болып, үрей мен мұқтаждықтан ада бола алатын ортаны құру – адам баласының жоғары мәртебелі ұмтылысы деп жарияланғанына назар аудара отырып,

принимая во внимание, что необходимо содействовать развитию дружественных отношений между народами; и

халықтар арасында достық қарым-қатынастың дамуына жәрдемдесу керек екеніне назар аудара отырып,

принимая во внимание, что народы Объединенных Наций подтвердили в Уставе свою веру в основные права человека, в достоинство и ценность человеческой личности и в равноправие мужчин и женщин и решили содействовать социальному прогрессу и улучшению условий жизни при большей свободе; и

Біріккен Ұлттар елдері өз Жарғысында негізгі адам құқықтарына, жеке адам басының қадір-қасиеті мен құндылығына және ерлер мен әйелдердің теңдігіне сенімдерін растап, әлеуметтік прогресс пен адамға ылайық өмір сүру деңгейін, нақтыланған бостандықтардан тыс, кең ауқымды бостандықтарды арттыруға жәрдемдесу керек деген шешімге келгендеріне назар аудара отырып,

принимая во внимание, что государства-члены обязались содействовать, в сотрудничестве с Организацией Объединенных Наций, всеобщему уважению и соблюдению прав человека и основных свобод; и

мүше-мемлекеттер Біріккен Ұлттар Ұйымымен ынтықтамаса отырып, адам құқықтары мен негізгі бостандықтары жалпыға бірдей құрметтеліп сақталуына ықпал жасауға міндеттенгендеріне назар аудара отырып,

принимая во внимание, что всеобщее понимание характера этих прав и свобод имеет огромное значение для полного выполнения этого обязательства,

осы міндеттемелерді толыққанды жүзеге асыру жолында осы құқықтар мен бостандықтардың мән-мағынасы мен ерекшеліктерін ұғынып түсінудің маңызы зор екендігіне назар аудара отырып,

1. Мужчины и женщины, достигшие совершеннолетия, имеют право без всяких ограничений по признаку расы, национальности или религии вступать в брак и основывать свою семью. Они пользуются одинаковыми правами в отношении вступления в брак, во время состояния в браке и во время его расторжения.

1. Кәмелеттік жасқа толған ерлер мен әйелдер өздерінің нәсіліне, ұлтына, дініне қарамастан некеге тұрып, отбасын құруға құқылы. Олар некеге тұрған, некеде болған және ажырасқан кезде бірдей құқықтарды пайдаланады.

учитывая, что во всех процедурах передачи детей на воспитание или их усыновления первостепенное значение имеет наилучшее обеспечение интересов ребенка,

балаларды тәрбиеге немесе асырап алуға беру кезіндегі барлық үдерістерінде бірінші кезекте бала мүддесін ең жақсы қамтамасыз ету екендігін ескере отырып,

вновь подтверждая принцип 6 этой Декларации, который предусматривает, что ребенок должен, когда это возможно, расти на попечении и под ответственностью своих родителей и, во всяком случае, в атмосфере любви и моральной и материальной обеспеченности,

бала мүмкіндігіне қарай, өз ата-анасының қарауы мен жауапкершілігінде және кез келген жағдайда махаббат пен рухани және материалды қамтамасыз етілу жағдайында өсірілу керектігін қарастыратын осы декларацияның 6 принципін қайта қуаттай отырып,

Учреждения или службы опеки и попечительства должны убедиться во взаимоотношениях между усыновляемым ребенком и будущими приемными родителями до его усыновления. Законодательство должно обеспечить, чтобы ребенок был признан в качестве законного члена приемной семьи и пользовался всеми вытекающими отсюда правами.

Қамқоршылық және қорғаншылық мекемелері немесе қызметтері асырап алуға дейін асырап алынушы бала мен оның болашақ асырап алушы ата-анасы арасындағы өзара қарым-қатынасқа көз жеткізу керек. Заңнама бала асырап алушы отбасының заңды мүшесі ретінде танылып, осыдан шығатын барлық құқықтарды пайдалануын қамтамасыз ету керек.

принимая во внимание, что согласно одному из основных принципов Устава Организации Объединенных Наций достоинство и равенство присущи каждому человеку и что все государства - члены обязались предпринимать совместные и самостоятельные действия в сотрудничестве с Организацией Объединенных Наций для содействия и поощрения всеобщего уважения и соблюдения прав человека и основных свобод для всех, без различия расы, пола, языка или религии,

Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарлығының негізгі принциптерінің біріне сәйкес, әрбір адам абырой мен теңдік қасиеттеріне ие екенін және барлық мүше мемлекеттер нәсілі, жынысы, тілі немесе дініне қарамастан, барлық адамдардың құқықтары мен негізгі бостандықтарын жалпыға ортақ құрметі мен сақталуына көмектесу және мадақтау мақсатында Біріккен Ұлттар Ұйымымен ынтымақтастықта бірлескен және өз бетінше іс-әрекеттер жасауға міндеттелгенін ескере отырып,

принимая во внимание, что во Всеобщей декларации прав человека и в Международных пактах о правах человека провозглашаются принципы недискриминации и равенства перед законом и право на свободу мысли, совести, религии или убеждений,

Адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясында және Адам құқықтары туралы Халықаралық пактілерде заң алдындағы кемсітушілікке жол бермеу және теңдік принциптері, сонымен қатар ой, ұят, дін немесе намым-сенім бостандығының құқықтары жария етілгенін назарға алып,

принимая во внимание, что игнорирование и нарушение прав человека и основных свобод, в частности, права на свободу мысли, совести, религии или убеждений любого рода, являются прямо или косвенно причиной войн и тяжелых страданий человечества, особенно когда они служат средством иностранного вмешательства во внутренние дела других государств и приводят к разжиганию ненависти между народами и государствами,

адам құқықтарын, соның ішінде ой, ұят, кез келген сипаттағы дін немесе наным-сенім құқықтарын елемеу және бұзу соғыстар мен адамзаттың ауыр қасіреттерінің, әсіресе олар өзге мемлекеттердің ішкі мәселелеріне шетелдердің араласуының құралы және халықтар мен мемлекеттер арасындағы жеккөрініске әкелетін, тікелей немесе жанама түрдегі себеп болып табылатынын назарға алып,

принимая во внимание, что религия или убеждения являются для каждого, кто их придерживается, одним из основных элементов его понимания жизни и что свободу религии или убеждений следует полностью соблюдать и гарантировать,

дін немесе наным-сенімді ұстанатын әрбір адам үшін ол өз өмірінің мәні деп түсінетін негізгі элементтерінің бірі болып табылатынын және дін немесе наным-сенім бостандығын толық сақтап, оған кепіл беруді ескере отырып,

преисполненная решимости принять все необходимые меры к скорейшей ликвидации такой нетерпимости во всех ее формах и проявлениях и предупреждать дискриминацию на основе религии или убеждений и бороться с ней,

осындай шыдамсыздықтың барлық түрлері мен көріністерін тез арада жою үшін барлық қажетті шараларды қабылдауға және дін немесе наным-сенім негізіндегі кемсітушіліктің алдын алуға және онымен күресуге бел байлай отырып,

8. Инвалиды имеют право на то, чтобы их особые нужды принимались во внимание на всех стадиях экономического и социального планирования.

8. Мүгедектер экономикалық және әлеуметтік жоспарлаудың барлық кезеңінде өздерінің ерекше қажеттіліктерінің назарға алынуына құқылы.

9. Инвалиды имеют право жить в кругу своих семей или в условиях, заменяющих ее, и участвовать во всех видах общественной деятельности, связанных с творчеством или проведением досуга. Что касается его или ее места жительства, то ни один инвалид не может подвергаться какому-либо особому обращению, не требующемуся в силу состояния его или ее здоровья или в силу того, что это может привести к улучшению состояния его или ее здоровья. Если пребывание инвалида в специальном учреждении является необходимым, то среда и условия жизни в нем должны как можно ближе соответствовать среде и условиям нормальной жизни лиц его или ее возраста.

9. Мүгедектер өз отбасыларының ортасында немесе оны алмастыратын ортада өмір сүруге және шығармашылықпен немесе бос уақытын өткізуге байланысты қоғамдық қызметтің барлық түрлеріне қатысуға құқылы. Ал тұрғылықты жеріне келер болсақ, ешбір мүгедек денсаулық жағдайының себебінен немесе денсаулығының жақсаруына әкеліп соғу себебінен ерекше күтімді қажет етпейтін жағдайға ұшырамауы тиіс. Егер де мүгедектің арнайы мекемеде болуы қажет болса, онда сол мекемедегі орта мен өмір сүру жағдайлары соғұрлым сол жастағы басқа да азаматтардың қалыпты ортасы мен өмір сүру жағдайларына сәйкес болуы тиіс.

принимая во внимание цели и принципы Устава Организации Объединенных Наций, касающиеся осуществления международного сотрудничества в решении международных проблем экономического, социального, культурного и гуманитарного характера и в поощрении и развитии уважения к правам человека и основным свободам для всех, без различия расы, пола, языка и религии,

экономикалық, әлеуметтік, мәдени және гуманитарлық сипаттағы халықаралық мәселелерді шешуде нәсіл, жыныс, тіл және дін айырмашылығына қарамастан барлық тұлғалар үшін негізгі бостандықтар мен адам құқықтарын құрметтеу үрдісін дамыту мен көтермелеуде халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыруға байланысты Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының мақсаттары мен қағидаларын назарға алып,

2. Государства должны поощрять участие населения во всех областях в качестве важного фактора процесса развития и в осуществлении в полной мере всех прав человека.

2. Барлық мемлекеттер халықтың даму үрдісінің маңызды факторы ретінде барлық салаларға қатысуын және адамның барлық құқықтарын толықтай жүзеге асырылуын көтермелеуі қажет.

2. Ничто в настоящей Декларации не может рассматриваться как противоречащее целям и принципам Организации Объединенных Наций или как подразумевающее предоставление какому-либо государству, группе или отдельному лицу права проводить какую-либо деятельность или совершать действия, направленные на нарушение прав, изложенных во Всеобщей декларации прав человека и в Международных пактах о правах человека.

2. Осы Декларацияда Біріккен Ұлттар Ұйымының ұстанымдары мен мақсаттарына қарама-қайшылық ретінде немесе белгілі бір мемлекетке, топқа немесе жеке тұлғаға қандай да бір қызметті жүзеге асыруына немесе адам құқықтарының Жалпыға ортақ декларациясында және адам құқықтары туралы Халықаралық пактілерде көрсетілген құқық бұзушылықтарға бағытталған іс-әрекеттер жасау құқығының табысталуын білдіретін іс-әрекеттер ретінде қарастырылмауы қажет.

сознавая, что в процессе деколонизации и других исторических изменений большинство в прошлом зависимых народов вновь обрело свой суверенитет, в результате чего международное сообщество превратилось в единое целое, универсальное в своем многообразии, и открылись новые возможности для ликвидации бедствий расизма и пресечения его гнусных проявлений во всех областях социальной и политической жизни в национальном и международном масштабе,

деколонизация және тағы басқа да тарихи өзгерістердің барысында өткен кезеңдерде тәуелді болған көптеген халықтар өздерінің егемендігіне қол жеткізіп, соның нәтижесінде халықаралық қоғамдастық өзінің әралуандылығымен қатар біртұтастылық және әмбебаптылық сипатқа ие болды да, нәсілшілдік ауыртпалығын жою мен оның ұлттық және халықаралық деңгейдегі әлеуметтік және саяси өмірдің барлық салаларындағы сұмпайы көріністерін бұлтартпау үшін қажетті жаңа мүмкіндіктер ашылғанын ұғына отырып,

принимая во внимание Международную конвенцию о предупреждении преступления геноцида и наказании за него, Международную конвенцию о пресечении преступления апартеида и наказании за него, Конвенцию о неприменимости срока давности к военным преступлениям и преступлениям против человечества,

геноцид қылмысын алдын алу және оның жазасы туралы Халықаралық конвенцияны, апартеид қылмысын бұлтартпау және оның жазасы туралы Халықаралық конвенцияны, әскери қылмыстарға және адамзатқа қарсы жасалған қылмыстарға ескіру мерзімінің қолданылмауы туралы Конвенцияны назарға ала отырып,

3. Расовые предрассудки, исторически связанные с неравенством во власти, усиливающиеся в силу экономических и социальных различий между людьми и группами людей и даже сегодня призванные оправдать подобное неравенство, совершенно неоправданны.

3. Адамдар мен адам топтары арасындағы экономикалық және әлеуметтік айырмашылықтар себебінен күшейе түскен тарих салдарынан бүгінгі күннің өзінде де нәсілдік теңсіздікті ақтауға шақырылған билік теңсіздігімен байланысты нәсілдік нанымдар түбегейлі ақталлмайды.

3. Средства массовой информации и те, кто контролирует или обслуживает их, а также любая группа, созданная внутри национальных обществ, призваны, учитывая надлежащим образом принципы, провозглашенные во Всеобщей декларации прав человека, и в частности принцип свободы выражения, развивать взаимопонимание, терпимость и дружбу между отдельными людьми и группами людей и содействовать ликвидации расизма, расовой дискриминации и расовых предрассудков, в частности избегая подачи стереотипных, фрагментарных, односторонних или вводящих в заблуждение представлений об отдельных людях и различных группах людей. Коммуникация между расовыми и этническими группами должна быть взаимным процессом, обеспечивающим им полную и совершенно свободную возможность высказываться и быть услышанными. Средства массовой информации должны, следовательно, быть восприимчивы к идеям отдельных людей и групп людей, облегчающим эту коммуникацию.

3. Бұқаралық ақпарттар құралдары және де оларды бақылайтындар немесе оларға қызмет көрсететіндер, сонымен қатар ұлттық қоғамдар ішінде құрылатын кез-келген топ адам құқықтарының Жалпыға ортақ декларацияда жарияланған ұстанымдарды, атап айтқанда еркін сөйлеу ұстанымының тиісті түрде ескере отырып, жекелеген адамдар арасында және топтар арасындағы өзара түсіністікті, төзімділікті және достықты дамытуға, жекелеген адамдар туралы және түрлі адам топтары туралы стереотипті, фрагментарлы, бір жақты немесе теріс көзқарас қалыптастыратын ой-пікірлерден аулақ болып, нәсілшілдікті, нәсілдік дискриминацияны және нәсілдік нанымдарды жоюға ат салысуға шақырылады. Нәсілдік және этникалық топтар арасындағы қарым-қатынас ойын ашық айту және айтылған ойының естірте алатын толықтай және еркін мүмкіндігін қамтамасыз ететін өзара бірінен-бірі ауыспалы үдеріс болуы тиіс. Бұқаралық ақпарат құралдары осыған орай, сол қарым-қатынасты жеңілдететін жекелеген адамдар мен топтар идеяларына құлақ түріп отыруы қажет.

2. В рамках своей компетенции и в соответствии со своими конституционными положениями государство принимает все надлежащие меры, включая законодательные, в особенности в области образования, культуры и информации, в целях предотвращения, запрещения и ликвидации расизма, расовой пропаганды, расовой сегрегации и апартеида и содействовать распространению знаний и результатов соответствующих исследований в области естественных и социальных наук по причинам, порождающим расовые предрассудки и расистские взгляды и по предупреждению их, учитывая должным образом принципы, изложенные во Всеобщей декларации прав человека и в Международном пакте о гражданских и политических правах.

2. Өз құзыреттілігі аясында және конституциялық ережелерге сәйкес мемлекет білім, мәдениет және ақпарат салаларындағы заңнамалық шараларды қоса алғанда нәсілшілдікті, нәсілшілдік насихатты, нәсілдік сегрегация мен апартеидті жою және оларға тиым салу, олардың алдын алу мақсатында мүмкіндігінше барлық шараларды қолданады және адам құқықтарының Жалпыға ортақ декларациясында, азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пактіде берілген қағидаларды ескере отырып, жаратылыстану және әлеуметтік ғылымдар саласындағы нәсілдік нанымдар мен нәсілшілдік көзқарастарды туғызатын себептер бойынша және олардың алдын алу шаралары бойынша жүргізілген зерттеулердің нәтижелері мен мәліметтерін таратуда қолғабыс етуге міндетті.

Расизм, который проявляется во многих формах, представляет собой на самом деле сложное явление, в котором переплетаются многочисленные факторы: экономические, политические, исторические, культурные, социальные и психологические. Только воздействуя на эти факторы, можно эффективно бороться с расизмом.

Түрлі сипаттарда көрініс табатын нәсілшілдік негізінен сан алуан факторлардың, атап айтқанда экономикалық, саяси, тарихи, мәдени, әлеуметтік және психологиялық факторлардың біріне-бірі шырмаланатын күрделі құбылыс болып табылады. Осы факторларға ықпал ете отырып, нәсілшілдікпен күресуге болады.

Признание риска для человечества, связанного с применением науки, в отдельных случаях не должно порождать сопротивление по отношению к науке, а, наоборот, должно способствовать распространению среди общественности подлинной научной позиции, которая состоит не в накоплении фактов, а в проявлении критического духа и способности постоянно все подвергать сомнению. Борьба против расизма во всех ее формах требует широкого участия ученых в этой просветительной деятельности, в частности благодаря использованию всей системы образования и средств информации.

Адамзат үшін ғылымды пайдаланумен байланысты қауіпті мойындау белгілі бір жағдайларда ғылымға қатысты қарсылықты туындатпауы қажет, керісінше деректерді жинау болып емес, әрқашанда барлығын күмандарға душар ететін сынамалық рух пен қабілетті көрсету болып табылатын шынайы ғылыми ұстанымның қоғам арасында таратылуына септігін тигізуі тиіс. Қандай да бір түрі болса да нәсілшілдікке қарсы күрес осы ағартушылық қызметте, негізінен бүкіл білім жүйесі мен ақпарат құралдарын пайдалана отырып ғалымдардың кеңінен қатысуын талап етеді.

"[такое действие является] оскорблением человеческого достоинства и осуждается как нарушение целей Устава Организации Объединенных Наций и нарушение прав человека и основных свобод, провозглашенных во Всеобщей декларации прав человека [и других международных документах, касающихся прав человека]";

"[мұндай іс-әрекет] адам абыройын таптау болып табылады және де Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының мақсаттарын бұзу, адам құқықтарының Жалпыға ортақ Декларациясында [адам құқықтарына қатысты басқа да халықаралық құжаттарда] жарияланған адамның құқықтары мен негізгі бостандықтарын бұзу болып саналып, сол үшін айыпталады»

а) настоящий Кодекс соблюдается во всех случаях, когда он включается в национальное законодательством или практику. Если законодательством или практика предусматривают более строгие положения, чем положения настоящего Кодекса, соблюдаются первые;

а) осы Кодекс ұлттық заңнама немесе тәжірибеге қосылған кезде барлық жағдайда сақталуы тиіс. Егер де заңнама немесе тәжірибе бойынша осы Кодекстің ережелерімен салыстырғанда одан да қатал ережелерді қарастырған болса, онда бірінші болып мыналар сақталады:

Минимальные стандартные правила специально сформулированы таким образом, чтобы они могли применяться в рамках различных правовых систем и в то же время устанавливать некоторые минимальные стандарты в обращении с несовершеннолетними правонарушителями при любом существующем определении несовершеннолетнего и при любой системе обращения с несовершеннолетним правонарушителем. Правила во всех случаях должны применяться беспристрастно и без каких-либо различий.

Минималды стандартты ережелер әртүрлі құқықтық жүйелерде қолдануға арналып жасалған, сондай-ақ кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен қатынас құру бойынша қолданыстағы анықтамалар мен жүйе үшін кейбір минималды стандарттарды жүзеге асыру мақсатында тұжырымдалған. Ережелер барлық жағдайда риясыз және ешқандау алалаушылықсыз орындалуы керек.

Второй целью является соблюдение "принципа соразмерности". Этот принцип широко известен, как средство ограничения использования карательных санкций, выражающихся в основном в использовании принципа воздаяния по заслугам в соответствии с тяжестью правонарушения. Реакция на действия молодых правонарушителей должны основываться на учете не только тяжести правонарушения, но и особенностей личности. Индивидуальные особенности правонарушителя (например, социальный статус, положение в семье, ущерб, нанесенный правонарушителем, и прочие факторы, связанные с личностью правонарушителя) должны оказывать влияние на соразмерность ответных действий (например, принятие во внимание желания правонарушителя компенсировать ущерб, нанесенный жертве, или ее или его желание вести полноценную и полезную жизнь).

Екінші нысан бойынша «шамаластық принципін» ұстану болып табылады. Аталмыш принцип құқық бұзушылықтың салмағына қарай жазасын кесу бойынша қолданылатын жазалау ықпалшараларын азайту құралы ретінде кең танылған.Жас құқық бұзушылардың құқық бұзышылық әрекетін сол әрекеттің ауырлығына байланысты емес, сондай-ақ құқық бұзушының жеке ерекшеліктері ескеріліп, бағаланады. Құқық бұзушының жеке ерекшеліктері (мысалға әлеуеметтік мәртебесі, отбасылық жағдайы, құқық бұзушының тигізген зардаптары және құқық бұзушы тұлғасына байланысты басқа да факторлар) оған қатысты қолданылатын амалдарға тең қатынаста болуы керек (мысалға, құқық бұзушының жәбірленушіге тигізген зардабын өтеу ниетін және оның толыққанды пайдалы өмір сүруге деген ықыласын ескере отырып).

Правило 10.3 касается некоторых основных аспектов процедуры и поведения полицейских и других должностных лиц по обеспечению правопорядка в уголовных делах несовершеннолетних. Выражение "избегать причинения ущерба", по общему признанию, является весьма гибкой формулировкой и охватывает многие стороны возможных действий (например, грубые формы словесного обращения, физическое насилие, осуждение окружающих). Уже само участие в процессах правосудия в отношении несовершеннолетних может "причинять ущерб" несовершеннолетним, поэтому термин "избегать причинения ущерба" следует толковать широко как причинение прежде всего наименьшего ущерба несовершеннолетним, а также любого дополнительного или излишнего ущерба. Это особенно важно при первоначальном контакте с органами по обеспечению правопорядка, который может оказать весьма значительное влияние на отношение несовершеннолетнего к государству и обществу. Кроме того, успех любого дальнейшего вмешательства во многом зависит от подобных первоначальных контактов. При этом весьма важное значение имеет сострадание и мягкий, но требовательный подход.

10.3 қағидасы кәмелетке толмағандардың қылмыстық ісінде құқықтық тәртіпті қамтамасыз ететін полиция немесе басқа да лауазымдық тұлғаның жүргізетін негізгі процедуралары мен тәртібі туралы негізгі аспектілерді қозғайды. «Зардап келтірудің алдын алу» түсінігі барынша жан-жақты тұжырымдама болып табылады, сондықтан ықтимал әрекеттердің көптеген қырын қамтиды (мысалға, қаратпа сөздердің дөрекі түрлерін, физикалық күштеу, айналадағыларды кәналау жатады). Кәмелетке толмағандарға қатысты іске қатысудың өзі – кәмелетке толмағандарға «зардап келтіруі» мүмкін, сондықтан «зардап келтірудің алдын алу» тіркесін кәмелетке толмаған құқық бұзушыға барынша аз зардап тигізу, немесе қосымша, артық зардап тигізбеу ретінде түсінген жөн. Бұл мәселе әрісересе құқық қорғау органдарымен байланысқа түсудің бастапқы кезеңінде маңызды, себебі олар кәмелетке толмаған құқық бұзушының мемлекетке және қоғамға деген көзқарасына мейлінше үлкен әсерін тигізуі мүмкін. Сондай-ақ, бұдан әрі орын алуы ықтимал араласулардың нәтижелі болуы көбіне осы бастапқы байланыс құруға байланысты болады. Осы ретте, жанашырлық пен жұмсақ, бірақ талапшыл әдіс аса маңызды мәнге ие.

Прекращение дела, в том числе изъятие его из ведения уголовного правосудия и часто передача вспомогательным службам общины, обычно практикуется на официальной и неофициальной основе во многих правовых системах. Эта практика позволяет ограничить негативные последствия процедуры отправления правосудия в отношении несовершеннолетних (например, клеймо судимости и приговора). Во многих случаях наилучшие результаты дает невмешательство со стороны компетентных органов власти. Таким образом, прекращение дела в самом начале без передачи его альтернативным (социальным) службам может дать оптимальный результат. Это особенно касается дел, не связанных с серьезным нарушением, и когда семья, школа или другие институты, осуществляющие неофициальный социальный контроль, уже приняли или намерены принять надлежащие конструктивные меры воздействия.

Істі тоқтату, оның ішінде оны қылмыстық іс жүргуізуден алып тастау және жиі орын алатын қосымша қызметтерге тапсыру тәжірибесі көптеген құқықтық жүйелерде ресми және бейресми негізде қолданылып жүр. Бұл тәжірибе кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың ісіне сот төрелігін орындауға қатысьы теріс салдарларды шектеуге мүмкіндік береді (мысалға сотталғандығы мен жазасы туралы дақпырт). Көптеген жағдайларда іске құзырлы ұйымдардың араласпаса, ең жақсы нәтижеге жетуге болады. Осылайша, істі басынан балама (әлеуметтік) қызметтерге тапсырмастан тоқтату оң нәтижелерге әкеледі. Бұл әсіресе, ауыр құқықтық бұзушылықтарға байланысты емес және отбасы, мектеп, немесе басқа институттар тиісті ықпалшараларды қолдануға ниетті істерге қатысты.

Процедура обращения с несовершеннолетними правонарушителями должна в любом случае следовать минимальным стандартам, которые применимы почти повсеместно ко всем обвиняемым в соответствии с процедурой, известной как "надлежащая законная процедура". В соответствии с надлежащей процедурой, понятие "справедливый и беспристрастный суд" включает такие основные гарантии, как презумпция невиновности, представление и изучение доказательств, общеправовая защита, право на отказ давать показания, право на последнее слово во время слушания дела, право на апелляцию и т.д. (см. также правило 7.1).

Кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен қарым-қатынас процедурасы қандай жағдайда да барлық жердегі айыптыларға қатысты қолданылатын «тиісті заң процедурасы» деп аталатын минималды стандарттарға сай орындалуы керек. Тиісті процедураға орай, «әділ, бейтарап сот» түсінігі кінәсіздік презумпциясы, айғақтарды ұсыну және тексеру, жалпы құқықтық қорғау, түсініктеме беруден бас тарту құқығы, істі тыңдау кезінде қорытынды сөз сөйлеу құқығы, апелляция құқығы және т.б. сияқты негізгі кепілдіктерді қамтиды. (Осымен қатар, 7.1 қағидасын қараңыз)

18.1. В целях обеспечения большей гибкости и во избежание по возможности заключения в исправительные учреждения компетентный орган власти должен располагать при разрешении дела широким комплексом мер воздействия. Такими мерами, которые могут осуществляться в сочетании друг с другом, являются:

18.1. Ыңғайлылық үшін және түзеу мекемелеріне қамаудан алдын алу үшін құзіретті орган ықпалдасу шараларының кең ауқымына құқылы болуы тиіс:

Минимальные стандартные правила обращения с заключенными явились одним из первых документов такого рода, провозглашенных Организацией Объединенных Наций. По всеобщему признанию, их воздействие ощущается во всем мире. Хотя до сих пор имеются страны, в которых их осуществление остается пожеланием, а не фактом, эти Минимальные стандартные правила продолжают являться важным фактором гуманного и справедливого использования исправительных учреждений.

Қамаудағылармен қарым қатынас орнату бойынша Минималды стандартты ережелері Біріккен Ұлттар Ұйымының жариялаған осы сипаттас құжаттарының алғашқыларының бірі болып саналады. Жаппай мойындауға байланысты, олардың ықпалы барлық әлемде сезілуде. Алайда, әлбетте бұл ережелерді қолдану дерек түрінде емесе, тек тілек түрінде қалып отырған елдер бар, және айта кетерлігі, осы Қамаудағылармен қарым қатынас орнату бойынша Минималды стандартты ережелер түзеу мекемелерінде қамаудағылармен қарым-қатынас орнатудың ең гуманды және әділетті жолын көрсетуші негізгі ереже ретінде қалып отыр.

2. Принимая во внимание разнообразие юридических, социальных, экономических и географических условий, ясно, что не все эти правила можно применять повсеместно и одновременно. Они должны, однако, вызывать к жизни постоянное стремление к преодолению практических трудностей, стоящих на пути к их осуществлению, поскольку в общем и целом они отражают те минимальные условия, которые Организация Объединенных Наций считает приемлемыми.

2. Заң, әлеуметтік, экономикалық және географиялық жағдайлардың алуан түрлілігін назарға ала отырып, бұл ережелердің барлығы бірдей барлық жерде және бір мезгілде қолданылмауы мүмкін екендігі анық. Дегенмен, осы ережелер оларды өмірде жүзеге асыруда іс-жүзіндегі қиындықтарды үнемі жеңуге деген ынта тудыруы тиіс, себебі бұлар Біріккен Ұлттар Ұйымы, жалпы алғанда, қолайлы деп санайтын ең төменгі жағдайларды қамтып көрсетеді.

2) Малолетним и другим заключенным подходящего возраста, находящимся в соответствующем физическом состоянии, следует обеспечивать физическую тренировку и возможность игр во время периода упражнений. Для этого нужно располагать необходимыми площадками, установками и оборудованием.

2) Жас өспірімдер мен тиісті дене бітімі бар басқа жарасымды жастағы қамаудағыларға дене жаттығуларын және жаттығу кезінде ойын ойнау мүмкіндігін қамтамасыз ету қажет, ол үшін қажетті алаң, қондырғылар және жабдықтарға ие болу керек.

Каждое государство должно уделять первоочередное внимание благополучию семьи и ребенка.

Әр мемлекет ең әуелі отбасы мен баланың амандығына назар аудару керек.

При усыновлении за границей через лиц, выступающих в качестве представителей будущих приемных родителей, особое внимание должно уделяться вопросу защиты правовых и социальных интересов ребенка.

Шетелге асырап алу болашақ асырап алушы ата-аналардың өкілі арқылы жүргізілген кезде баланың құқықтық және әлеуметтік мүдделерін қорғау мәселелеріне басты назар аударылу қажет.

17. При предоставлении услуг и помощи жертвам следует уделять внимание тем, кто испытывает особые потребности, обусловленные характером причиненного ущерба или факторами, упомянутыми в п. 3, выше.

17. Құрбандарға қызмет көрсету барысында келтірілген залал сипатымен немесе жоғарыда 3 тармақта айтылған факторлармен сипатталған ерекше мұқтаждықтары бар тұлғаларға ерекше назар аудару қажет.

испытывая озабоченность в связи с существованием серьезных препятствий на пути развития и полного самовыражения человека и народов, связанных, в частности, с отрицанием гражданских, политических, экономических, социальных и культурных прав, и считая, что все права человека и основные свободы неделимы и взаимозависимы и что для содействия развитию должно уделяться одинаковое внимание и первостепенное значение осуществлению, содействию и защите гражданских, политических, экономических, социальных и культурных прав и что вследствие этого содействие, уважение и осуществление некоторых прав человека и основных свобод не может служить оправданием отказа в других правах человека и основных свободах,

адам мен халықтардың дамуы мен толыққанды өзін-өзі көрсету жолындағы негізінен азаматтық, саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтарды жоққа шығаруен байланысты ауыр кедергілердің болуына байланысты қамкөңілдікті бастан кеше отырып, және адамның барлық құқықтары мен негізгі бостандықтары бір-бірінен ажырамас және бір-бірімен байланысты және оның дамуы үшін азаматтық, саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтарды қорғау мен оған қолғабыс етуге, жүзеге асыруға барлығына бірдей көңіл бөлінуі қажет және мұндай іс-шараларға жоғары мән берілуі тиіс және осының салдарынан адамның кейбір құқықтары мен негізгі бостандықтарын құметтеу, жүзеге асыру және оларға қолғабыс етілуі адамның басқа да құқықтары мен негізгі бостандықтарынан бас тартуын ақтай алмайды.

2. Все права человека и основные свободы являются неделимыми и взаимозависимыми; одинаковое внимание и первостепенное значение должно уделяться осуществлению, содействию и защите гражданских, политических, экономических, социальных и культурных прав.

2. Адамның барлық құқықтары мен негізгі бостандықтары бір-бірінен бөлінбейді және өзара бір-бірімен байланысты болып табылады; азаматтық, саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтардың жүзеге асырылуына, жүзеге асырылуына қолғабыс етуіне және олардың қорғалуына теңдей назар аударылуы және жоғары деңгейде мән берілуі тиіс.

2. Особые меры должны приниматься в целях обеспечения равенства в достоинстве и правах отдельных лиц и групп людей везде, где это необходимо, не допуская того, чтобы эти меры принимали характер, который мог бы казаться дискриминационным в расовом отношении. В этой связи особое внимание следует уделять расовым или этническим группам, находящимся в неблагоприятных социальных или экономических условиях, с тем чтобы обеспечить им на основе полного равенства, без дискриминации и ограничений защиту путем принятия законов и постановлений, а также пользование существующими социальными благами, в частности в отношении жилья, обеспечения работой и здравоохранения, уважать самобытность их культуры и их ценностей, содействовать, в частности посредством образования, их социальному и профессиональному прогрессу.

2. Жеке тұлғалар мен адамдар топтарының абыройы мен құқықтарының теңдігін қамтамасыздандыру мақсатында қажет болған барлық жерде тиісті шаралар қолданылуы тиіс, алайда аталмыш шаралардың нәсілдік жағынан дискриминациялық сипат танытуына жол берілмеуі тиіс. Сондықтан да қолайсыз әлеуметтік немесе экономикалық жағдайларға тап болған нәсілдік немесе этникалық топтарға ерекше назар аударылуы қажет, себебі зңдар мен қаулылар қабылдау арқылы оларға дискриминация мен шектеулерсіз толыққанды теңдік негізінде қорғау, сондай-ақ тұрғын үй, жұмыспен, денсаулық сақтау қызметтерімен қамтамасыздандыру, өзіндік мәдениет пен құндылықтарын құрметтеу, білім беру арқылы олардың әлеуметтік және кәсіптік ілгерілеуіне ат салысу секілді әлеуметтік игіліктерді пайдалануын қамтамасыз ету қажет.

d) в ряде стран средства массовой информации могут рассматриваться как учреждения, выполняющие функции по рассмотрению жалоб, подобные описанным в подпункте с), выше. Поэтому должностные лица по поддержанию правопорядка могут обоснованно, в качестве крайней меры и в соответствии с законами и обычаями своих собственных стран, а также с положениями статьи 4 настоящего Кодекса, обратить на эти нарушения внимание общественности через средства массовой информации;

d) бірқатар мемлекеттерде бұқаралық ақпарат құралдары жоғарыда берілген с) тармақшасында сипатталғандай шағымдарды қарастыру бойынша қызметтерді орындайтын мекемелер ретінде қарастырылады. Сондықтан да тәртіпті сақтау бойынша лауазымды тұлғалар аса қажет жағдайды негізге ала отырып заңдар мен өз елдерінің дәстүрлеріне сәйкес, сонымен қатар осы Кодекстің 4-бабына сәйкес мұндай бұзушылықтарға бұқаралық ақпарат құралдарының назарын аударуына болады

1.3. Следует уделять достаточное внимание осуществлению позитивных мер, предполагающих полную мобилизацию всех возможных ресурсов, включая семью, добровольцев и другие группы общества, а также школы и другие общественные институты, с целью содействия благополучию подростка, с тем чтобы сократить необходимость вмешательства со стороны закона, и эффективного, справедливого и гуманного обращения с подростком, находящимся в конфликте с законом.

1.3. Заңның араласуын азайту мақсатында және жасөспіріммен тиімді, әділ және ізгі қарым-қатынас жасау мақсатында, заңмен араз жасөспірімнің игілігі үшін қызмет ететін барлық ресурстарды, атап айтқанда отбасы, жанашыр еріктілер, басқа да қоғамның топтарын, сондай-ақ мектептерді және басқа да қоғамдық институттарды жұмылдыратын оң шараларды жүзеге асыруға жеткілікті мән беру керек.

В правиле 5 отражены две важнейшие цели отправления правосудия в отношении несовершеннолетних. Первой целью является содействие благополучию несовершеннолетнего. Это - главная цель тех правовых систем, в которых делами несовершеннолетних правонарушителей занимаются суды по семейным делам или административные власти, но в то же время благополучию несовершеннолетнего должно уделяться особое внимание и в тех правовых системах, которые придерживаются модели уголовного преследования, что поможет избежать чисто карательных санкций (см. также правило 14).

5 қағидада кәмелетке толмағандарға қатысты сот төрелігін орындаудың екі маңызды нысаны көрініс тапқан. Бірінші нысан кәмелетке толмаған тұлғаның игілігі үшін септігін тигізу. Бұл нысан – кәмелетке толмағандардың ісімен отбасылық соттар немесе әкімшілік биліктер айналысатын кәмелетке толмағандардың дамуы үшін ерекше назар аударылатын құқықтық жүйелердің негізгі мақсаты болып табылады. Сондай-ақ аталмыш нысан қылмыстық қудалау үлгісін ұстанатын, жазалау ықпалшараларын тыятын құқықтық жүйелерге де қатысты (14 қағиданы қараңыз).

В правиле 12 обращается внимание на необходимость специальной подготовки всех должностных лиц по обеспечению правопорядка, участвующих в отправлении правосудия в отношении несовершеннолетних. Поскольку полиция является для несовершеннолетних первым контактом с системой правосудия, крайне важно, чтобы она действовала квалифицированно и должным образом.

12 қағидада кәмелетке толмаған құқық бұзушылар ісіне сот төрелігі орындайтын құқық қорғау лауазымдық тұлғаларының арнайы әзірліктен өтуіне баса мән беріледі. Полиция кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен алғашқы қатынас құратын нысан болғандықтан, олардың білікті және тиісінше әрекет еткені аса маңызды.

Различные виды помощи, которые могут потребоваться, перечислены с тем, чтобы привлечь внимание к широкому кругу особых потребностей молодых людей, содержащихся под стражей (например, юношей или девушек, наркоманов, алкоголиков, умственно больных, психологически травмированных, например, в связи с арестом, и т.п.).

Осы қағидада жазылған қажет болатын көмектер абақтыда отырған жасөспірімдердің өзгеше қажеттіліктеріне (мысалға, наркоман бозбала немесе бойжеткен, ішкіш, ақыл есі кем, қамауға байланысты психологиялық зақым алғандар) назар аудару үшін тізбеленген.

26.4. Молодым женщинам-правонарушителям, помещенным в исправительное учреждение, должно уделяться особое внимание с учетом их личных нужд и проблем. Им должен обеспечиваться такой же уход, защита, помощь, обращение и профессиональная подготовка, как и молодым мужчинам-правонарушителям. Следует обеспечить справедливое обращение с ними.

26.4. Следует обеспечить справедливое обращение с ними. Түзеу мекемесіне орналастырылған жас құқық бұзушы әйел балаларға олардың жеке мұқтаждары мен қажеттіліктеріне орай айрықша назар аударылуы керек. Оларға да жас еркек құқық бұзушыларға жасалғандай күтім, қорғаныш, қарым-қатынас, кәсіби дайындық берілуі тиіс.

Поэтому в правиле 30 указаны стандарты для включения исследовательской деятельности в процесс разработки политики и ее применения при отправлении правосудия в отношении несовершеннолетних. В данном правиле особое внимание обращается на необходимость регулярных обзоров и оценки существующих программ и мер, а также планирования в более широком контексте общих задач развития.

Сондықтан, 30 қағидада зерттеу қызметінің кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты сот төрелігін орындау саясаты мен қолданылу үдерісіне енгізілуіне қажетті стандарттар көрсетілген. Аталмыш қағидада ұдайы шолулар мен қолданыстағы бағдарламалар мен шаралардың бағалануына, осымен қатар дамудың жалпы міндеттері аясындағы жоспарлаудың қажеттілігіне айрықша мән беріледі.

10. Все помещения, которыми пользуются заключенные, особенно все спальные помещения, должны отвечать всем санитарным требованиям, причем должное внимание следует обращать на климатические условия, особенно на кубатуру этих помещений, на минимальную их площадь, на освещение, отопление и вентиляцию.

10. Қамаудағылар пайдаланатын барлық бөлме-жайлар, әсіресе барлық жатын бөлмелер барлық санитарлық талаптарға сай болуы керек және де климат жағдайына, әсіресе бұл бөлме-жайлардың ішкі көлеміне, олардың ең төмен аумағы, жарықтануы, жылу берілуі және ауа жаңарту жүйесіне тиісті назар аударылуы қажет.

3) Для достижения вышеуказанных целей сотрудников тюремной администрации следует назначать на полное рабочее время в качестве специализированных работников тюремного управления, пользующихся статусом государственных служащих и имеющих уверенность в сохранении их в должности при условии их хорошего поведения, эффективности их работы и физической способности выполнять возлагаемые на них задачи. Их заработная плата должна устанавливаться с таким расчетом, чтобы привлекать и удерживать на этой работе способных заниматься ею мужчин и женщин. Принимая во внимание исключительно трудные условия данной работы, этим людям следует обеспечивать соответствующие льготы и условия труда.

3) Жоғарда көрсетілген мақсаттарға жету үшін түрме әкімшілігі қызметкерлерін мемлекеттік қызметкер мәртебесін пайдаланушы және оларға жүктелген міндеттерді орындауға білек қабілеті бар және олардың жұмыстарының тиімділігі, олардың жақсы тәртібі жағдайында, олар өз қызметтерін сақтай алатындарына сенімдері мол түрме басқармасының мамандандырылған қызметкерлері ретінде толық жұмыс уақытына тағайындау керек. Олардың еңбек ақысы бұл жұмысқа қабілеті бар ер адамдар мен әйелдерді осы жұмысқа тарту және ұстап қалу есебімен тағайындалуы тиіс. Осы жұмыстың ерекше қиын жағдайын ескере отырып, бұл адамдарға тиісті жеңілдіктер мен еңбек жағдайын қамтамасыз ету керек.

79. Особое внимание следует уделять поддержанию и укреплению связей между заключенными и его семьей, которые представляются желательными и служат интересам обеих сторон.

79. Қамаудағылар мен олардың жанұясы арасындағы қалаулы және екі жақтың да мүдделеріне қызмет ететін байланысты нығайту мен қолдауға ерекше назар аудару қажет.

В своей резолюции 2858 (XXVI) от 20 декабря 1971 года Генеральная Ассамблея обратила внимание государств-членов на Минимальные стандартные правила и рекомендовала строго соблюдать их при управлении пенитенциарными и исправительными учреждениями, а также благожелательно рассмотреть вопрос об их включении в национальное законодательство.

20 желтоқсан 1971 жылғы өзінің 2858 (XXVI) қарарында Бас Ассамблея қатысушы мемлекеттердің назарын Ең төменгі стандарттық ережелерге аударды және оларды пенитенциарлық және түзету мекемелерін басқарғанда қатаң сақтауды, сонымен бірге оларды ұлттық заңнамаға қосуды тілектестікпен қарауды ұсынды.

Государства будут информировать Генерального секретаря Организации Объединенных Наций один раз в пять лет в форме ответов на вопросы анкеты, направляемой Генеральным секретарем, о масштабах осуществления мер и достигнутом прогрессе в отношении применения Минимальных стандартных правил, а также о факторах и трудностях, если такие будут иметь место, влияющих на их применение. Такая анкета должна быть подготовлена в соответствии с особой схемой, быть выборочной и ограничиваться специально отобранными вопросами, с тем чтобы обеспечить глубокий обзор и исследование намеченных проблем. Генеральный секретарь, принимая во внимание доклады правительств, а также другую соответствующую информацию, доступную в рамках системы Организации Объединенных Наций, будет осуществлять подготовку отдельных периодических докладов, касающихся применения Минимальных стандартных правил. Для подготовки этих докладов Генеральный секретарь может также осуществлять сотрудничество со специализированными учреждениями и другими соответствующими межправительственными и неправительственными организациями, имеющими консультативный статус при Экономическом и Социальном Совете. Генеральный секретарь будет передавать вышеупомянутые доклады на рассмотрение Комитету по предупреждению преступности и борьбе с ней, с тем чтобы последний предпринимал дальнейшие соответствующие действия.

Бас хатшы арқылы жіберілетін Ең төменгі стандартты ережелерді пайдалануға қатысты үрдістегі жетістіктер мен шараларды жүзеге асыру көлемі бойыншамемлекет Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысын сауалнамасының сұрақтарына жауап ретінде бес жылда бір рет ақпараттандырып отырады. Мұндай сауалнама белгіленген сұрақтарды зерттеу мен терең шолуда арнайы іріктелген сұрақтармен шектеліп, ерекше жоспарға сәйкес дайындалуға тиісті. Бас хатшы үкіметтің баяндамаларын, Біріккен Ұлттар Ұйымы жүйесінің көлемінде қол жетімді тиісті ақпараттарды назарға алған кезде, Ең төменгі стандарттық ережелердің қолданысына қатысты басқа да мерзімді баяндамалардың дайындығын жүзеге асырады. Осындай баяндамаларды дайындау үшін Бас хатшы Экономикалық және Әлеуметтік кеңестегі кеңестік дәрежесі бар арнайы мекемелермен және басқа да үкіметаралық және үкіметтік емес ұйымдарға сәйкес келетін мекемелермен қызметтес бола алады. Бас хатшы жоғарыда аталған баяндамаларды тиісті шараларды қолдану үшін Қылмыстың алдын-алу және онымен күрес комитетіне ұсынады.