1. Каждый человек имеет право на такой жизненный уровень, включая пищу, одежду, жилище, медицинский уход и необходимое социальное обслуживание, который необходим для поддержания здоровья и благосостояния его самого и его семьи, и право на обеспечение на случай безработицы, болезни, инвалидности, вдовства, наступления старости или иного случая утраты средств к существованию по не зависящим от него обстоятельствам.
1. Әр адам өзінің және отбасы мүшелерінің денсаулығын әл-ауқатын қамтамасыз ететіндей, тамақты, киімді, баспананы, медициналық күтімді қамтитын өмір сүру деңгейіне құқылы және де жұмыссыз қалған күнде, науқас болған кезде, мүгедек болып қалған, жесір болып қалған күнде, қартайған шақта, немесе өзіне байланысты емес басқа да себептермен тіршілік ету мүмкіншілігінен айырылып қалған жағдайда қамсыздандырылуына құқылы.
вновь подтверждая принцип 6 этой Декларации, который предусматривает, что ребенок должен, когда это возможно, расти на попечении и под ответственностью своих родителей и, во всяком случае, в атмосфере любви и моральной и материальной обеспеченности,
бала мүмкіндігіне қарай, өз ата-анасының қарауы мен жауапкершілігінде және кез келген жағдайда махаббат пен рухани және материалды қамтамасыз етілу жағдайында өсірілу керектігін қарастыратын осы декларацияның 6 принципін қайта қуаттай отырып,
1. Имея право на то, чтобы в международном и национальном плане был обеспечен такой экономический, социальный, культурный и правовой порядок, который позволит каждому человеку раскрыть свои способности на основе полного равенства прав и возможностей, каждый человек имеет соответствующие обязанности по отношению к себе подобным, к обществу, в котором он живет, и к международному сообществу. Следовательно, его долг - способствовать гармонии между народами, борьбе против расизма и расовых предрассудков и содействовать всеми средствами, которыми он располагает, ликвидации всех форм расовой дискриминации.
1. Құқықтар мен мүмкіндіктердің толыққанды теңдігінің негізінде әрбір адамға өз қабілеттерін паш етуге мүмкіндік беретін осындай экономикалық, әлеуметтік, мәдени және құқықтық тәртіптің халықаралық және ұлттық жоспар деңгейінде қамтамасыздандырылуына құқылы бола тұрып, әрбір адамның өзі секілділерге, өзі өмір сүріп келе жатқан қоғамға қатысты, халықаралық қоғамдастыққа қатысты атқаратын міндеттері бар. Осыған орай, оның борышы – халықтар арасындағы үндестікке, нәсілшілдік пен нәсілдік нанымдарға қарсы күреске өз үлесін қосу және қолында бар барлық құралдарды пайдалана отырып нәсілдік дискриминацияның барлық түрлерін жоюға ат салысу.
2. Особые меры должны приниматься в целях обеспечения равенства в достоинстве и правах отдельных лиц и групп людей везде, где это необходимо, не допуская того, чтобы эти меры принимали характер, который мог бы казаться дискриминационным в расовом отношении. В этой связи особое внимание следует уделять расовым или этническим группам, находящимся в неблагоприятных социальных или экономических условиях, с тем чтобы обеспечить им на основе полного равенства, без дискриминации и ограничений защиту путем принятия законов и постановлений, а также пользование существующими социальными благами, в частности в отношении жилья, обеспечения работой и здравоохранения, уважать самобытность их культуры и их ценностей, содействовать, в частности посредством образования, их социальному и профессиональному прогрессу.
2. Жеке тұлғалар мен адамдар топтарының абыройы мен құқықтарының теңдігін қамтамасыздандыру мақсатында қажет болған барлық жерде тиісті шаралар қолданылуы тиіс, алайда аталмыш шаралардың нәсілдік жағынан дискриминациялық сипат танытуына жол берілмеуі тиіс. Сондықтан да қолайсыз әлеуметтік немесе экономикалық жағдайларға тап болған нәсілдік немесе этникалық топтарға ерекше назар аударылуы қажет, себебі зңдар мен қаулылар қабылдау арқылы оларға дискриминация мен шектеулерсіз толыққанды теңдік негізінде қорғау, сондай-ақ тұрғын үй, жұмыспен, денсаулық сақтау қызметтерімен қамтамасыздандыру, өзіндік мәдениет пен құндылықтарын құрметтеу, білім беру арқылы олардың әлеуметтік және кәсіптік ілгерілеуіне ат салысу секілді әлеуметтік игіліктерді пайдалануын қамтамасыз ету қажет.
Расизм, который проявляется во многих формах, представляет собой на самом деле сложное явление, в котором переплетаются многочисленные факторы: экономические, политические, исторические, культурные, социальные и психологические. Только воздействуя на эти факторы, можно эффективно бороться с расизмом.
Түрлі сипаттарда көрініс табатын нәсілшілдік негізінен сан алуан факторлардың, атап айтқанда экономикалық, саяси, тарихи, мәдени, әлеуметтік және психологиялық факторлардың біріне-бірі шырмаланатын күрделі құбылыс болып табылады. Осы факторларға ықпал ете отырып, нәсілшілдікпен күресуге болады.
Эти широкие основные цели касаются всеобъемлющей социальной политики в целом и направлены на оказание максимального содействия обеспечению благополучия несовершеннолетних, что сведет до минимума необходимость вмешательства со стороны системы правосудия в отношении несовершеннолетних, и, в свою очередь, уменьшит ущерб, который может быть нанесен каким-либо вмешательством вообще. Такие меры заботы в отношении молодежи, принимаемые до совершения правонарушений, являются основным содержанием политики, направленной на устранение необходимости применения настоящих Правил.
Әлеуметтік саясатты жалпылама қозғайтын осы кең ауқымды, негізгі мақсаттар кәмелетке толмағандардың игілікті ғұмыры үшін барынша ықпалдасуға, құқық қорғау жүйесінің тарапынан араласу қажеттілігін мүмкіндігінше кемітуге, және өз кезегінде осындай қолсұғулардың себебінен болатын барлық зардаптарды азайтуға мүмкіндік беруге бағытталады. Мұндай жастарға қатысты, құқықбұзушылық жасалғанға дейінгі орындалатын шаралар – осы Ережелерді қолдану қажеттілігін болдырмауға бағытталған саясаттың негізгі мазмұны болып табылады.
а) несовершеннолетним является ребенок или молодой человек, который в рамках существующей правовой системы может быть привлечен за правонарушение к ответственности в такой форме, которая отличается от формы ответственности, применимой к взрослому;
а) кәмелетке толмаған бала немесе бозбала дегеніміз құқық бұзушылыққа жауапкершілікке тартылу түрі ересек адам тартылатын жауапкершілік түрінен ерекшеленетін тұлға саналады.
с) несовершеннолетним правонарушителем является ребенок или молодой человек, который подозревается в совершении правонарушения или, как установлено, совершил его.
с) Кәмелетке толмаған құқық бұзушы дегеніміз құқық бұзған күдікті бала және бозбала немесе құқық бұзғаны анықталған бала және бозбала.
Поэтому следует приложить усилия для установления разумного низшего возрастного предела, который мог бы применяться в международном масштабе.
Осы себепті, халықаралық ауқымда қолдануға мүмкін болатын, орынды, ең төменгі жастық шектеулерді белгілеуге күш салған абзал.
Правило 10.3 касается некоторых основных аспектов процедуры и поведения полицейских и других должностных лиц по обеспечению правопорядка в уголовных делах несовершеннолетних. Выражение "избегать причинения ущерба", по общему признанию, является весьма гибкой формулировкой и охватывает многие стороны возможных действий (например, грубые формы словесного обращения, физическое насилие, осуждение окружающих). Уже само участие в процессах правосудия в отношении несовершеннолетних может "причинять ущерб" несовершеннолетним, поэтому термин "избегать причинения ущерба" следует толковать широко как причинение прежде всего наименьшего ущерба несовершеннолетним, а также любого дополнительного или излишнего ущерба. Это особенно важно при первоначальном контакте с органами по обеспечению правопорядка, который может оказать весьма значительное влияние на отношение несовершеннолетнего к государству и обществу. Кроме того, успех любого дальнейшего вмешательства во многом зависит от подобных первоначальных контактов. При этом весьма важное значение имеет сострадание и мягкий, но требовательный подход.
10.3 қағидасы кәмелетке толмағандардың қылмыстық ісінде құқықтық тәртіпті қамтамасыз ететін полиция немесе басқа да лауазымдық тұлғаның жүргізетін негізгі процедуралары мен тәртібі туралы негізгі аспектілерді қозғайды. «Зардап келтірудің алдын алу» түсінігі барынша жан-жақты тұжырымдама болып табылады, сондықтан ықтимал әрекеттердің көптеген қырын қамтиды (мысалға, қаратпа сөздердің дөрекі түрлерін, физикалық күштеу, айналадағыларды кәналау жатады). Кәмелетке толмағандарға қатысты іске қатысудың өзі – кәмелетке толмағандарға «зардап келтіруі» мүмкін, сондықтан «зардап келтірудің алдын алу» тіркесін кәмелетке толмаған құқық бұзушыға барынша аз зардап тигізу, немесе қосымша, артық зардап тигізбеу ретінде түсінген жөн. Бұл мәселе әрісересе құқық қорғау органдарымен байланысқа түсудің бастапқы кезеңінде маңызды, себебі олар кәмелетке толмаған құқық бұзушының мемлекетке және қоғамға деген көзқарасына мейлінше үлкен әсерін тигізуі мүмкін. Сондай-ақ, бұдан әрі орын алуы ықтимал араласулардың нәтижелі болуы көбіне осы бастапқы байланыс құруға байланысты болады. Осы ретте, жанашырлық пен жұмсақ, бірақ талапшыл әдіс аса маңызды мәнге ие.
25. 1) О физическом и психическом здоровье заключенных обязан заботиться врач, который должен ежедневно принимать или посещать всех больных, всех тех, кто жалуется на болезнь, а также всех тех, на кого было обращено его особое внимание.
25. 1) Қамаудағылардың дене және психикалық денсалығы туралы қамын дәрігер ойлауға міндетті, ол күн сайын науқастарды қабылдауы және сырқаты туралы шағым жасаушылар мен өзінің ерекше назарын аудартқандардың бәріне барып шығуы тиіс.
2) Ни один заключенный не может быть подвержен наказанию, не будучи предварительно информирован о проступке, который ему ставится в вину, и не получив должной возможности высказаться в свое оправдание. Компетентные власти должны подвергать каждое такого рода дело тщательному рассмотрению.
2) Қамаудағы бірде бір адам оған кінә ретінде қойылатын теріс қылығы туралы алдын ала хабардар болмай және өзін ақтау үшін өз пікірін айтуға тиісті мүмкіндік алмай, жазалануға ұшырамауы тиіс. Құзырлы билік бұндай түрдегі істі мұқият тексеруі керек.
32. 1) Наказания, предусматривающие строгое заключение или сокращение питания, можно накладывать только после осмотра заключенного врачом, который должен письменно подтвердить, что заключенный способен перенести такое наказание.
32. 1) Қатаң қамауды немесе тамақ беруді шектеуді қарастыратын жазаларды тек дәрігер қарап, қамаудағы адамның бұндай жазалауды көтере алатыны туралы жазбалай қорытынды жасағанынан кейін ғана іске асыруға болады.
сознавая вклад, который наука и техника могут сделать в удовлетворение всеобщих потребностей человечества,
адамзаттың жалпыға бірдей қажеттіліктерін өтеуде ғылым және техниканың атқарған үлесін ұғына отырып,
d) Принятие мер, направленных на недопущение такого оттока капитала из развивающихся стран, который мог бы нанести ущерб их экономическому и социальному развитию.
d) Дамып келе жатқан мемлекеттердің экономикалық және әлеуметтік дамуына зиян келтіретін, осындай капиталдың жылыстауын болдыртпауына бағытталған шараларды қабылдау.
вновь выражая свою признательность Исполнительному комитету Всемирной организации здравоохранения, который постановил на своей шестьдесят третьей сессии в январе 1979 года одобрить принципы, изложенные в докладе, озаглавленном "Разработка кодексов медицинской этики", в приложении к которому содержался проект свода принципов, подготовленный Советом международных медицинских организаций и озаглавленный "Принципы медицинской этики, относящиеся к роли работников здравоохранения в защите лиц от пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания",
1979 жылғы қаңтардағы өзінің алпыс үшінші сессиясында қосымшасында Халықаралық медициналық ұйымдар кеңесімен әзірленіп, «Азаптау немесе басқа қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе қадір-қасиетті қорлайтын қарым-қатынас пен жазалаудың түрлеріне шалдыққан тұлғалардың қорғанысындағы денсаулық сақтау саласы қызметкерлірінің рөліне қатысты медициналық этика принциптері» деп аталған принциптер жиынтығының жобасы бар «Медициналық этика кодексін әзірлеу» деп аталған баяндамада атап айтылған принциптерді мақұлдауды қаулы еткен Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының Атқарушы комитетіне қайта алғысын білдіре отырып,
11. К моменту направления запроса о передаче срок заключения, который заключенному еще предстоит отбыть, должен составлять, как правило, не менее шести месяцев; вместе с тем передача должна разрешаться и в случаях неопределенных приговоров.
11. Беру туралы өтінімді жіберу сәтінде қамаудағының өтеу мерзімі кем дегенде, әдеттегінше, алты айдан кем болмауы керек; сонымен бірге анықталмаған үкімдер жағдайында да беру рұқсат етілуі тиіс.
18. Срок лишения свободы, который осужденное лицо уже отбыло в любом из государств, полностью вычитается из срока, определенного в окончательном приговоре.
18. Сотталған адамның кез келген мемлекетте бостандықтан айыру мерзімін өтеген мерзімі ақырғы үкімде белгіленген мерзімнен алынып тасталады.
4. Заключенных-иностранцев незамедлительно после их помещения в тюрьму следовало бы информировать на языке, который они понимают, и, как правило, в письменной форме об основных положениях тюремного режима, включая соответствующие правила и нормы.
4. Шетелдік тұтқынды түрмеге жапқаннан кейін ол білетін тіл туралы сұрастырып, ережелер мен нормаларды қоса алғанда түрмедегі негізгі қағидалар туралы жазбаша түрде ақпараттандыру қажет.
7. Заключенным-иностранцам следовало бы оказывать должную помощь на языке, который они понимают, при их контактах с медицинским и общим персоналом, а также в таких вопросах, как жалобы, специальные помещения, особое питание, религиозное представительство в консультации.
7. Шетелдік тұтқындарға олар түсінетін тілде тиісті дәрежеде медициналық қызметкерлермен және жалпы қызметкерлермен, сондай-ақ сұрақтар, арыздар, арнайы бөлме, ерекше тамақтандыру, діни өкілдік туралы сұрақтарда да, кеңестік сұрақтарда да көмек көрсету керек.
1. Каждый человек имеет право на такой жизненный уровень, включая пищу, одежду, жилище, медицинский уход и необходимое социальное обслуживание, который необходим для поддержания здоровья и благосостояния его самого и его семьи, и право на обеспечение на случай безработицы, болезни, инвалидности, вдовства, наступления старости или иного случая утраты средств к существованию по не зависящим от него обстоятельствам.
1. Әр адам өзінің және отбасы мүшелерінің денсаулығын әл-ауқатын қамтамасыз ететіндей, тамақты, киімді, баспананы, медициналық күтімді қамтитын өмір сүру деңгейіне құқылы және де жұмыссыз қалған күнде, науқас болған кезде, мүгедек болып қалған, жесір болып қалған күнде, қартайған шақта, немесе өзіне байланысты емес басқа да себептермен тіршілік ету мүмкіншілігінен айырылып қалған жағдайда қамсыздандырылуына құқылы.
жөнелтуші - нұсқау беретін ақша жөнелтуші немесе бенефициар
) отправитель - отправитель денег или бенефициар, который дает указание
Осы стандарт бекітілген D88 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D88; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
A1.1 Вискозиметр – 1-суретте көрсетілген өлшеулерге қойылатын талаптарға сәйкес толығымен коррозияға төзімді металлдан жасалған, 1-суретте көрсетілген Вискозиметр.
A1.1 Вискозиметр – Вискозиметр, показанный на Рис. 1, который полностью изготовлен из коррозионно-стойкого металла, в соответствии с требованиями к размерам, показанным на Рис. 1.
Осы стандарт бекітілген D70 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D70; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
Осы стандарт бекітілген D482 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D482; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
Кез келген жағдайда шыны таяқшаға жабысатын кез келген зерттелетін үлгіні күлсіз сүзгіш қағазының жолағының көмегімен тостағанға қайтаруға болады.
В любом случае, любой исследуемый образце, который прилипает к стеклянной палочке, можно вернуть в чашку, используя полоску беззольной фильтровальной бумаги.
Осы стандарт бекітілген D56 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D56; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
Х1.5 Мүмкін болған жағдайда, сынаудан жиі өтетін стандартты үлгінің типінде жиі талдаудан өткен материалдың типтік қасиеттері болғаны ұсынылады.
Х1.5 Рекомендуется, если это возможно, чтобы тип стандартного образца, который проходит регулярные испытания, имел типовые свойства материала, проходившего регулярный анализ.
Осы стандарт бекітілген D323 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D323; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
Осы стандарт бекітілген D88 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D88; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
A1.1 Вискозиметр – 1-суретте көрсетілген өлшеулерге қойылатын талаптарға сәйкес толығымен коррозияға төзімді металлдан жасалған, 1-суретте көрсетілген Вискозиметр.
A1.1 Вискозиметр – Вискозиметр, показанный на Рис. 1, который полностью изготовлен из коррозионно-стойкого металла, в соответствии с требованиями к размерам, показанным на Рис. 1.
Осы стандарт бекітілген D70 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D70; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
Осы стандарт бекітілген D482 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D482; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
Кез келген жағдайда шыны таяқшаға жабысатын кез келген зерттелетін үлгіні күлсіз сүзгіш қағазының жолағының көмегімен тостағанға қайтаруға болады.
В любом случае, любой исследуемый образце, который прилипает к стеклянной палочке, можно вернуть в чашку, используя полоску беззольной фильтровальной бумаги.
Осы стандарт бекітілген D56 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D56; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
Х1.5 Мүмкін болған жағдайда, сынаудан жиі өтетін стандартты үлгінің типінде жиі талдаудан өткен материалдың типтік қасиеттері болғаны ұсынылады.
Х1.5 Рекомендуется, если это возможно, чтобы тип стандартного образца, который проходит регулярные испытания, имел типовые свойства материала, проходившего регулярный анализ.
Осы стандарт бекітілген D323 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D323; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
Осы стандарт бекітілген D88 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D88; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
A1.1 Вискозиметр – 1-суретте көрсетілген өлшеулерге қойылатын талаптарға сәйкес толығымен коррозияға төзімді металлдан жасалған, 1-суретте көрсетілген Вискозиметр.
A1.1 Вискозиметр – Вискозиметр, показанный на Рис. 1, который полностью изготовлен из коррозионно-стойкого металла, в соответствии с требованиями к размерам, показанным на Рис. 1.
Осы стандарт бекітілген D70 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D70; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
Осы стандарт бекітілген D482 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D482; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
Кез келген жағдайда шыны таяқшаға жабысатын кез келген зерттелетін үлгіні күлсіз сүзгіш қағазының жолағының көмегімен тостағанға қайтаруға болады.
В любом случае, любой исследуемый образце, который прилипает к стеклянной палочке, можно вернуть в чашку, используя полоску беззольной фильтровальной бумаги.
Осы стандарт бекітілген D56 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D56; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
Х1.5 Мүмкін болған жағдайда, сынаудан жиі өтетін стандартты үлгінің типінде жиі талдаудан өткен материалдың типтік қасиеттері болғаны ұсынылады.
Х1.5 Рекомендуется, если это возможно, чтобы тип стандартного образца, который проходит регулярные испытания, имел типовые свойства материала, проходившего регулярный анализ.
Осы стандарт бекітілген D323 атауымен жарияланды; осы атаудан кейін келетін нөмір бастапқы қабылдау жылын немесе өзгертулер енгізілген жағдайда, ең соңғы редакция жылын көрсетеді.
Данный стандарт опубликован под фиксированным обозначением D323; номер, который следует сразу за этим обозначением, указывает на год первоначального принятия или, в случае внесения изменений, на год самой последней редакции.
с) день и час его прибытия и выхода из данного места заключения.
с) оның келген және осы қамау орнынан шыққан күні мен уақыты.
При усыновлении за границей в каждой из участвующих в нем стран должна, как правило, быть обеспечена юридическая сила этого усыновления.
Шетелдік асырап алу кезінде оған қатысушы әр мемлекетте, әдетте, осы асырап алудың заңдылық күші қамтамасыз етілу керек.
9. Правительствам следует рассмотреть возможность включения реституции в свою практику, положения и законы в качестве одной из мер наказания по уголовным делам в дополнение к другим уголовным санкциям.
9. Үкіметтерге реституцияны басқа да қылмыстық санкцияларға қосымша қылмыстық істер бойынша қолданылатын жазалау шараларының бірі ретінде өз тәжірибесіне, ережелеріне, заңдарына енгізу мүмкіндігін қарастыру қажет.
12. В тех случаях, когда компенсацию невозможно получить в полном объеме от правонарушителя или из других источников, государствам следует принимать меры к предоставлению финансовой компенсации:
12. Құқық бұзушыдан немесе басқа да көздерден өтемақыны толықтай алу мүмкіндігі болмаған жағдайда, мемлекет қаржылай өтемақыны қамтамасыздандыру шараларын қолға алуы тиіс:
принимая во внимание, что согласно одному из основных принципов Устава Организации Объединенных Наций достоинство и равенство присущи каждому человеку и что все государства - члены обязались предпринимать совместные и самостоятельные действия в сотрудничестве с Организацией Объединенных Наций для содействия и поощрения всеобщего уважения и соблюдения прав человека и основных свобод для всех, без различия расы, пола, языка или религии,
Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарлығының негізгі принциптерінің біріне сәйкес, әрбір адам абырой мен теңдік қасиеттеріне ие екенін және барлық мүше мемлекеттер нәсілі, жынысы, тілі немесе дініне қарамастан, барлық адамдардың құқықтары мен негізгі бостандықтарын жалпыға ортақ құрметі мен сақталуына көмектесу және мадақтау мақсатында Біріккен Ұлттар Ұйымымен ынтымақтастықта бірлескен және өз бетінше іс-әрекеттер жасауға міндеттелгенін ескере отырып,
принимая во внимание, что религия или убеждения являются для каждого, кто их придерживается, одним из основных элементов его понимания жизни и что свободу религии или убеждений следует полностью соблюдать и гарантировать,
дін немесе наным-сенімді ұстанатын әрбір адам үшін ол өз өмірінің мәні деп түсінетін негізгі элементтерінің бірі болып табылатынын және дін немесе наным-сенім бостандығын толық сақтап, оған кепіл беруді ескере отырып,
1. Родители или, в соответствующих случаях, законные опекуны ребенка имеют право определять образ жизни в рамках семьи в соответствии со своей религией или убеждениями, а также исходя из нравственного воспитания, которое, по их мнению, должен получить ребенок.
1. Ата-аналар немесе тиісті жағдайларда, заңдық қамқоршылар өз діні және наным-сеніміне сәйкес, сонымен қатар олардың пікірінше бала алуға тиісті өнегелі тәрбиені негізіге алып, отбасы шеңберінде баланың өмір сүру қалпын айқындауға құқылы.
1. Помещение заключенного-иностранца в исправительное учреждение не следовало бы определять лишь исходя из его национальности.
1. Түзеу мекемесіндегі шетелдік тұтқынның бөлмесін оның ұлтына қарап анықтамаған жөн.
1. Все изложенные в настоящей Декларации аспекты права на развитие носят неделимый и взаимозависимый характер, и каждый из них следует рассматривать в контексте целого.
1. Осы Декларацияда берілген барлық құқық аспектілері бөлінбейтін және өзара байланысты сипатты танытады және олардың әрбірін бүтін бір контекстте қарастыру қажет.
Любое различие, исключение, ограничение или предпочтение, основанное на признаках расы, цвета кожи, этнического или национального происхождения или религиозной нетерпимости, исходящей из расистских воззрений, которое нарушает или ставит под угрозу суверенное равенство государств и право народов на самоопределение или которое произвольным или дискриминационным образом ограничивает право на всестороннее развитие любого человека или группы людей, которое предполагает абсолютно равный доступ к средствам прогресса и полного расцвета личности и коллектива в атмосфере уважения ценностей, а также национальной и мировой культуры, несовместимо с требованиями справедливого международного порядка, гарантирующего уважение прав человека.
Мемлекеттердің егемендік теңдігін және өзін өзі анықтауға деген халықтардың құқықтарын бұзатын немесе оған қауіп төндіретін немесе кез-келген бір адамның немесе адамдар топтарының жекелей және ұжымдық түрде құндылықтарды, сондай-ақ ұлттық және әлемдік мәдениетті құрметтеу атмосферасында ілгерілеу және толықтай жандану құралдарына теңдей қол жетімділіктң қамтамасыздандыратын жан-жақты даму құқығын жанама түрде немесе дискриминациялық түрде шектейтін нәсілі, тері түсі, этникалық немесе ұлттық тегі немесе нәсілдік көзқарастардан келіп шығатын діни төзімсіздікке негізделген кез-келген айырмашылық, ерекшелік, шектеулер немесе артықшылықтар адам құқықтарының құрметтелуіне кепілдік беретін әділетті халықаралық тәртіп талаптарымен үйлесім таппайды.
2. Одним из самых серьезных нарушений этих принципов является апартеид, который, как и геноцид, является преступлением против человечества и представляет собой серьезную угрозу международному миру и безопасности.
2. Осы қағидалардың қатаң түрде бұзылуы геноцид секілді адамзатқа қарсы ұйымдастырылған қылмыс деп танылатын және халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікке ауқымды қауіп-қатер төндіретін апартеид болып табылады.
Наряду с политическими, экономическими и социальными мерами, право является одним из основных средств обеспечения равенства личности в достоинстве и правах и пресечения всякой пропаганды, организации и практики, которые основаны на идеях или теориях так называемого превосходства расовых или этнических групп или которые пытаются оправдать или поощрять расовую ненависть и дискриминацию в какой бы то ни было форме. Государствам следует принимать соответствующие юридические меры и обеспечивать их проведение в жизнь и осуществление через все свои службы с должным учетом принципов, изложенных во Всеобщей декларации прав человека. Эти юридические меры должны вписываться в политические, экономические и социальные рамки, способные содействовать их осуществлению. Физические и юридические лица, общественные или частные организации должны следовать им и всячески способствовать тому, чтобы они были поняты и проводились в жизнь надлежащим образом.
Саяси, экономикалық және әлеуметтік шаралармен қатар, құқық деген жеке тұлғаның абыройы мен құқықтарының теңдігін қамтамасыздандырудың және нәсілдік немесе этникалық топтардың артықшылығын дәріптеу секілді идеялар мен теорияларға негізделген немесе нәсілдік өшпенділік пен дискриминацияны ақтауға немесе көтермелеуге тырысқан кез-келген насихатты, ұйымды және тәжірибені бұлтартпаудың негізгі құралдарының бірі болып табылады. Мемлекет адам құқықтарының Жалпыға ортақ декларациясында берілген барлық қағидаларды тиісінше ескере отырып өзінің барлық қызметтері арқылы тиісті заңнамалық шараларды қолданып, олардың жүргізілуі мен күнделікті өмірде қолданылуын қамтамасыз етуі қажет. Бұл заңнамалық олардың жүзеге асырылуына септігін тигізетін шаралар саяси, экономикалық және әлеуметтік шектен аспауы тиіс. Жеке және заңды тұлғалар, қоғамдық немесе жеке ұйымдар сол заңдарды ұстануы тиіс және де көпшілікке түсінікті болып, тиісті түрде күнделікті өмірде қолданылуына мүмкіндігінше күш салуға міндетті.
3. Этим специалистам надлежит, в частности, следить, используя все имеющиеся в их распоряжении средства, чтобы их труды не стали объектом фальсифицированного толкования, и помогать населению понять вытекающие из них выводы.
3. Осы мамандарға негізінен олардың қолдарында бар құралдарды пайдалана отырып, олардың еңбектері түсіндірудің фальсифицикацияланған объектісіне айналмауын бақылап, зерттеулердің нәтижесінде туындайтын қорытынды тұжырымдамаларды халықтың түсінуіне көмектесу міндеттері жүктелген.
Сегодня мы констатируем, что в некоторых странах при разработке расистских теорий вновь обращаются к науке. ЮНЕСКО не могла оставаться равнодушной перед лицом этих попыток. Именно с этой целью она собрала в Афинах с 30 марта по 3 апреля 1981 года известных ученых из различных географических районов мира, отличающихся своими культурными и научными традициями.
Бүгінгі күні біз нәсілшілдік теорияны дайындап шығаруда қайта ғылымға жүгінуін атап өткеніміз жөн. ЮНЕСКО осы талпыныстардың алдында немқұрайлы қарап қала алмады. Дәл осы мақсатта 1981 жылдың 30 наурызы мен 3 сәуірі арасығында Афинада өздернің мәдени және ғылыми дәстүрлерімен ерекшеленетін әлемнің түрлі географиялық аймақтарынан әйгілі ғалымдарды жинады.
а) этот запрет вытекает из принятой Генеральной Ассамблеей Декларации о защите всех лиц от пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания, согласно которой:
а) аталмыш тыйым Бас Ассамблеямен қабылданған азаптаулар және де басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе абыройын төмендететін қарым-қатынас пен жаза түрлерінен барлық тұлғаларды қорғау туралы Декларациядан келіп шығады, соған сәйкес:
".... пытка означает любое действие, посредством которого человеку намерено причиняется сильная боль или страдание, физического или умственного, со стороны официального лица или по его подстрекательству с целью получения от него или от третьего лица информации или признаний, наказания его за действия, которые он совершил, или в совершении которых подозревается, или запугивания его или других лиц. В это толкование не включаются боль или страдание, возникающие только из - за законного лишения свободы, ввиду состояния, присущего этому, или вследствие этого, в той степени, насколько это совместимо с Минимальными стандартными правилами обращения с заключенными";
«... азаптау адамға қасақана қатты жапа шектіру немесе азап көрсету, денесіне немесе санасына,одан немесе үшінші жақ тұлғадан ақпарат алу немесе мойындату, жасаған іс-әрекеті үшін немесе жасады деп күдіктеніп жазалау немесе оны немесе басқа адамдарды қорқыту мақсатында ресми тұлға тарапынан немесе айдап салу арқылы орындалатын кез-келген іс-әрекетті білдіреді. Бұл анықтама құрамына Минималды стандартты қамауға алынғандармен қарым-қатынас ережелеріне барынша сәйкес тек қана заңды түрде бас бостандығынан айырылу салдарынан және осындай жағдайға тап болу әсерінен немесе салдарынан туындайтын жапа немесе азап».
b) настоящая статья направлена на сохранение равновесия между, с одной стороны, необходимостью внутренней дисциплины в учреждении, от которого в большой степени зависит общественная безопасность, и, с другой стороны, необходимостью борьбы с нарушениями основных прав человека. Должностные лица по поддержанию правопорядка сообщают о нарушениях по инстанциям и предпринимают иные правовые действия за пределами инстанций лишь в то случае, когда все остальные возможности отсутствуют или неэффективны. Понимается, что должностные лица по поддержанию правопорядка не подвергаются административным или иным мерам наказания из - за того, что они сообщили об имевшем место нарушении настоящего Кодекса или о возможности такового;
b) осы бап біріншіден көбіне қоғамдық қауіпсіздік соған байланысты болғандықтан, мекемедегі ішкі тәртіпті сақтау қажеттілігімен, екіншіден адам құқықтарының негізгі құқықтарының бұзылуына қарсы күрес қажеттілігі арасындағы теңдікті сақтауға бағытталған. Тәртіпті сақтау бойынша лауазымды тұлғалар инстанциялар бойынша орын алған бұзушылықтар туралы хабарлайды және басқа қалған мүмкіндіктер болмаған немесе тиімді болған жағдайда ғана инстанциядан тыс өзге құқықтық іс-әрекеттерді қолданады. Тәртіпті сақтау бойынша лауазымды тұлғаларға қатысты әкімшілік немесе өзге де жаза түрлері қолданылмайды, себебі олар осы Кодекстің бұзылуы туралы немесе бұзылу мүмкіндігі туралы хабарлады.
Главная трудность в разработке руководящих принципов для вынесения судебного решения в отношении молодых людей проистекает из неразрешенных противоречий философского характера между:
Жасөспірімдерге қатысты сот үкімін шығаруға арналған принциптерді жасау кезінде басты қиындық төмендегі тізбеленген философиялық сипаттағы қайшылықтың себебінен туады:
Прекращение дела, в том числе изъятие его из ведения уголовного правосудия и часто передача вспомогательным службам общины, обычно практикуется на официальной и неофициальной основе во многих правовых системах. Эта практика позволяет ограничить негативные последствия процедуры отправления правосудия в отношении несовершеннолетних (например, клеймо судимости и приговора). Во многих случаях наилучшие результаты дает невмешательство со стороны компетентных органов власти. Таким образом, прекращение дела в самом начале без передачи его альтернативным (социальным) службам может дать оптимальный результат. Это особенно касается дел, не связанных с серьезным нарушением, и когда семья, школа или другие институты, осуществляющие неофициальный социальный контроль, уже приняли или намерены принять надлежащие конструктивные меры воздействия.
Істі тоқтату, оның ішінде оны қылмыстық іс жүргуізуден алып тастау және жиі орын алатын қосымша қызметтерге тапсыру тәжірибесі көптеген құқықтық жүйелерде ресми және бейресми негізде қолданылып жүр. Бұл тәжірибе кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың ісіне сот төрелігін орындауға қатысьы теріс салдарларды шектеуге мүмкіндік береді (мысалға сотталғандығы мен жазасы туралы дақпырт). Көптеген жағдайларда іске құзырлы ұйымдардың араласпаса, ең жақсы нәтижеге жетуге болады. Осылайша, істі басынан балама (әлеуметтік) қызметтерге тапсырмастан тоқтату оң нәтижелерге әкеледі. Бұл әсіресе, ауыр құқықтық бұзушылықтарға байланысты емес және отбасы, мектеп, немесе басқа институттар тиісті ықпалшараларды қолдануға ниетті істерге қатысты.
Подпункт с правила 17.1 отвечает одному из руководящих принципов резолюции 4 шестого Конгресса, направленного на то, чтобы избегать заключения несовершеннолетних в тюрьму, за исключением тех случаев, когда нет другой соответствующей меры, которая обеспечивала бы безопасность общества.
17.1 қағидасының тармақшасы алтыншы Конгресстің 4 қарарының кәмелетке толмаған құқық бұзушыны қоғамның қауіпсіздігін қорғаудың басқа жолы қалмаған жағдайда түрмеге қамаудан алдын алуға байланысты негізгі принциптеріне жауап береді.
Цель правила 19 заключается в ограничении содержания в исправительных учреждениях в двух отношениях: количественном ("крайняя мера") и временном ("минимального срока"). В правиле 19 отражен один из руководящих принципов резолюции 4 шестого Конгресса Организации Объединенных Наций: несовершеннолетний нарушитель не должен заключаться в тюрьму, за исключением тех случаев, когда не имеется других соответствующих мер. Поэтому в данном правиле содержится призыв к тому, чтобы в тех случаях, когда несовершеннолетний должен быть помещен в исправительное учреждение, лишение свободы должно быть ограничено минимально необходимым сроком и при этом должны быть осуществлены специальные организационные мероприятия по содержанию несовершеннолетнего и учтены различные типы правонарушений и учреждений. Фактически, предпочтение должно отдаваться "открытым" учреждениям перед "закрытыми". Кроме того, все учреждения должны быть исправительного или образовательного типа, а не тюремного.
19 қағиданың негізгі міндеті мына екі қатынасқа байланысты түзеу мекемелерінде ұстауды тыю болып табылады: мөлшерлік қатынас («төтенше шара») және уақыттық қатынас («минималды мерзім»). 19 қағидада Біріккен Ұлттар Ұйымының алтыншы Конгресінде қабылданған 4 қарарындағы негізі басым принциптердің бірі аталған: кәмелетке толмаған құқық бұзушы басқа тиісті шаралар қалмаған болмаса, түрмеге қамалмауы тиіс. Сондықтан, осы қағидада кәмелетке толмаған құқық бұзушы түзеу мекемесіне отырғызылуға мәжбүр болған жағдайда, оның бас бостандығын шектеу барынша аз мерзімге тағайындалуы керек және бұл ретте кәмелетке толмаған құқық бұзушыны ұстау бойынша арнайы ұйымдастырушылық шаралар жүргізілуі тиіс және құқық бұзушылықтың түрлері мен мекемелер ескерілуі тиіс. Негізінде, «жабық» мекемелерге қарағанда «ашық» мекемелерге басымдық берілуі тиіс. Сондай-ақ, барлық мекемелер түрме түріндегі емес, түзеу немесе білім беру түрінде болуы керек.
26.6. Необходимо поощрять межминистерское и межведомственное сотрудничество с целью обеспечения соответствующей академической или, по возможности, профессиональной подготовки находящихся в исправительных учреждениях несовершеннолетних, с тем чтобы после их выхода из исправительного учреждения они имели полноценное образование.
26.6. Түзеу мекемелерінде отырған кәмелетке толмаған құқық бұзушыларды тиісті академиялық немесе бар мүмкіндігінше кәсіби дайындықпен қамтамасыз ету мақсатында, отырған кәмелетке толмаған құқық бұзушылар босап шыққаннан кейін толыққанды білімі болуы үшін Министрліктер аралық және ведомтсво аралық ынтымақтастықтарды барынша ынталандыру керек.
Необходимо избегать отрицательного влияния взрослых правонарушителей и охранять благополучие несовершеннолетних в условиях исправительного учреждения, как предусмотрено в правиле 26.3, что соответствует одному из основных руководящих принципов этих Правил, как он изложен шестым Конгрессом в его резолюции 4. Это правило не препятствует принятию государствами иных мер против отрицательного влияния взрослых правонарушителей, которые по крайней мере столь же эффективны, как и меры, упомянутые в данном правиле. (См. также правило 13.4).
Ересек құқық бұзушылардың кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға ықпал етуін барынша тыю керек және алтыншы Конгрестің 4 қарарында бар осы Ережелердің негізгі басым принциптерінің біріне сәйкес келетін 26.3 қағидасында қарастырылғандай, кәмелетке толмаған құқық бұзушылардың игілікті өмірін мейлінше қорғау керек. Бұл қағида мүше мемлекеттерді ересек құқық бұзушылардың кері ықпалына қарсы қолданылатын өзге де осы қағидаларда көрсетілген шаралардай нәтижелі шараларды қолданудан тыйып тастамайды (осымен қатар 13.4 қағидасын қараңыз).
Право посещения заключенных (правило 26.5) вытекает из положений правил 7.1, 10.1, 15.2 и 18.2. Межминистерское и межведомственное сотрудничество (правило 26.6) имеет особо важное значение для общего повышения качества обращения с правонарушителями в исправительных учреждениях и их профессионального обучения.
Қамаудағылармен көрісу құқығы (26.5 қағидасы) 7.1, 10.1 жән 15.2, сондай-ақ 18.2 ережелердің аясында тарқатылады. Түзеу мекемелерінде орналасқан құқық бұзушылармен қарым-қатынас жасау сапасын және осымен бірге түзеу мекемелеріндегі құқық бұзушылардың кәсіби білім алу сапасын арттырудағы ерекше рөл ойнайтын негізгі жол ретінде министрлік аралық және ведомство аралық ынтымақтастықты (26.6 қағида) нығайту болып табылатыны күмансыз.
28.2. Несовершеннолетние, условно освобожденные из исправительного учреждения, получают помощь и находятся под надзором соответствующего органа и должны получать поддержку со стороны общины.
28.2. Түзеу мекемелерінен шартты түрде босаған кәмелетке толмаған құқық бұзушылар тиісті органның тарапынан көмек алады және олардың бақылауында болады және ұйымдардың тарапынан қолдау таба алады.
Минимальные стандартные правила обращения с заключенными явились одним из первых документов такого рода, провозглашенных Организацией Объединенных Наций. По всеобщему признанию, их воздействие ощущается во всем мире. Хотя до сих пор имеются страны, в которых их осуществление остается пожеланием, а не фактом, эти Минимальные стандартные правила продолжают являться важным фактором гуманного и справедливого использования исправительных учреждений.
Қамаудағылармен қарым қатынас орнату бойынша Минималды стандартты ережелері Біріккен Ұлттар Ұйымының жариялаған осы сипаттас құжаттарының алғашқыларының бірі болып саналады. Жаппай мойындауға байланысты, олардың ықпалы барлық әлемде сезілуде. Алайда, әлбетте бұл ережелерді қолдану дерек түрінде емесе, тек тілек түрінде қалып отырған елдер бар, және айта кетерлігі, осы Қамаудағылармен қарым қатынас орнату бойынша Минималды стандартты ережелер түзеу мекемелерінде қамаудағылармен қарым-қатынас орнатудың ең гуманды және әділетті жолын көрсетуші негізгі ереже ретінде қалып отыр.
28.1. Условное освобождение из исправительного учреждения применяется соответствующими органами в возможно более широких масштабах и в возможно более ранние сроки.
28.1. Түзеу мекемелерінен еркіндікке шартты босату әдісі өз мағынасынан да кеңірек ауқымда және ертерек мерзім кезінде тиісті органдардың тарапынан қолданылуы мүмкін.
В случае условного освобождения правонарушителей из исправительного учреждения необходимо предусмотреть помощь и надзор со стороны должностного лица системы пробации или другого должностного лица (в частности в странах, где система пробации еще не применяется), а также поощрять оказание поддержки со стороны общины.
Кәмелетке толмаған құқық бұзушы түзеу мекемесінен еркіндікке шартты түрде босатылған кезде, пробация жүйесінің немесе басқа да лауазымдық тұлға тарапынан (әсіресе, пробация жүйесі ендірілмеген елдерде) болатын жәрдем мен бақылауды қарастырған жөн, сонымен қатар ұйымдардың тарапынан қолдау көрсетілгені дұрыс.
Не следует недооценивать важность опеки после освобождения из исправительного учреждения. В данном правиле особо указывается на необходимость создания сети учреждений промежуточного типа.
Түзеу мекемелерінен шықаннан кейінгі кәмелетке толмаған құқық бұзушыға көрсетілетін қамқорлықтың маңызын жете бағалаған жөн. Осы қағидада аралық сипаттағы мекемелердің желісін құрудың қажеттілігі мен маңыздылығы туралы атап айтылады.
9. 1) Там, где заключенные ночуют в камерах или комнатах, каждый из них должен располагать отдельной камерой или комнатой. Если по особым причинам, таким, как временная перегрузка тюрьмы, центральному тюремному управлению приходится отказаться от применения этого правила, помещать двух заключенных в одну и ту же камеру или комнату представляется нежелательным.
9. 1) Қамауға алынғандар камерада немесе бөлмеде түнейтін жерлерде, олардың әрбіреуі бөлек камерада немесе бөлмеде орналасуы тиіс. Егер уақытша түрмеде қамаудағылардың шамадан артық болуы сияқты ерекше себептерге байланысты, орталық түрме басқармасына бұл ережеден бас тартуға тура келсе, онда бір камера немесе бөлмеге екі қамаудағы адамды орналастыру жағымсыз болатынын ескереді.
2) При освобождении заключенного из данного заведения все принадлежащее ему имущество и деньги подлежат возвращению, за исключением сумм, которые ему было разрешено потратить, вещей, которые ему было позволено отправить за пределы заведений, или же одежды, которую было сочтено необходимым уничтожить по санитарным соображениям. Заключенный расписывается в получении принадлежащих ему денег и вещей.
2) Қамаудағы адамға осы мекемеден босатылғаннан кейін оған барлық тиісті мүлкі мен ақшасы, оған жұмсауына рұқсат етілген сомасынан басқасы, заттардың, оған мекемеден тыс жерлерге жіберуіне рұқсат етілгенінен басқасы немесе киім, санитарлық ұйғарым бойынша жойылуға қажет деп тапқандарынан басқасы, қайтарылуға жатады. Қамаудағы адам өзіне тиісті ақша мен заттарды алғаны туралы қол қояды.
2) Заключенным следует сообщать без промедления о смерти или серьезном заболевании любого из их близких родственников. В случае критического заболевания близкого родственника заключенному следует разрешать, когда это позволяют обстоятельства, посещать его либо под охраной, либо самостоятельно.
2) Қамаудағы адамға өзінің жақын туысқандарының кез келгенінің өлімі немесе қатты аурулы екендігі туралы тез арада хабарлау керек. Жақын туысқанының өте қиын ауру жағдайында, егер мүмкіндік болса, қамаудағы адамға өз бетімен немесе күзетпен онымен барып жолығуына рұқсат етілуі керек.
45. 1) Когда заключенные направляются в место их заключения или переводятся из одного места заключения в другое, их следует в максимальной степени укрывать от посторонних взглядов и принимать все меры для того, чтобы защитить их от оскорблений, проявлений любопытства и любых видов огласки.
45. 1) Қамаудағыларды қамау орына бағыттағанда немесе бір жерден басқа жерге ауыстырғанда, оларды бөтен көздердің көрмеуінен ең жоғарғы дәрежеде жасыру және оларды кемсітуден, әуесқойлық таныту, жария болудың кез келген түрінен қорғауға барлық шараларды алу керек.
4) Когда на одного и того же директора возлагается управление двумя или несколькими заведениями, он обязан посещать каждое из них в достаточно короткие промежутки времени. Руководство над каждым из этих заведений следует возлагать на проживающего на месте ответственного сотрудника.
4) Егер бір директорға екі немесе бірнеше мекемені басқару жүктелсе, ол олардың әрқайсысына жеткілікті түрде аз уақыт аралығында барып шығуы керек. Бұл мекемелердің әрқайысына басшылық жасауды сол жерде тұрып жатқан жауапты қызметкерге тапсыруы тиіс.
51. 1) Директор, его заместитель и большинство сотрудников данного заведения должны знать язык, на котором говорит большинство заключенных, или же язык, понятный для большинства из них.
51. 1) Директор, оның орынбасары және осы мекеме қызеткерлерінің басым бөлігі ондағы қамаудағылардың басым көпшілігі сөйлейтін тілді немесе олардың басым көпшілігі түсінетін тілді білулері керек.
52. 1) В заведениях, размеры которых оправдывают присутствие одного или нескольких работающих на полной ставке врачей, по крайней мере один из этих последних должен проживать либо в самом заведении, либо в непосредственной близости от него.
52. 1) Көлемі бір немесе бірнеше дәрігердің толық мөлшердегі жалақымен жұмыс істеуін ақтай алатын мекемелерде, кем дегенде дәрігерлердің біреуі сол мекеменің өзінде немесе одан тікелей жақын жерде тұруы керек.
5) Заключенных, способных извлечь из этого пользу, особенно малолетних, следует обучать полезным ремеслам.
5) Бұдан пайда таба білетін қамаудағыларды, әсіресе жасөспірімдерді, пайдалы кәсіпке үйрету қажет.
56. Излагаемые ниже руководящие принципы отражают дух, в котором следует управлять пенитенциарными заведениями, и цели, к осуществлению которых эти заведения должны стремиться, исходя из предварительного замечания 1 настоящего текста.
56. Төменде баяндалған басшылық принциптері пенитенциарлық мекемелерді басқару рухын және осы мәтіннің 1-алдан ала ескертуіне сүйене отырып, бұл мекемелердің жүзеге асыруға тиісті мақсаттарын айқындайды.
57. Заключение и другие меры, изолирующие правонарушителя от окружающего мира, причиняют ему страдания уже в силу того, что они отнимают у него право на самоопределение, поскольку они лишают его свободы. Поэтому, за исключением случаев, когда сегрегация представляется оправданной или когда этого требуют соображения дисциплины, тюремная система не должна усугублять страдания, вытекающие из этого положения.
57. Қамау және құқық бұзушыны қоршаған ортадан оқшаулайтын басқа да шаралар оған жапа шектіреді, себебі оны бостандығынан айыратын болғандықтан, одан өзін-өзі билеу құқығы да тартып алынады. Сол себепті, бөлектеу орынды деп табылған немесе бұны тәртіпті сақтау талап еткен ерекше жағдайлардан басқа кезде, түрме жүйесі осындай жағдайда туындайтын азап шегуді тереңдетпегені жөн.
61. В обращении с заключенными следует подчеркивать не их исключение из общества, а то обстоятельство, что они продолжают оставаться его членами. Общественные организации следует, поэтому, привлекать всюду там, где это возможно, к сотрудничеству с персоналом заведений в целях возвращения заключенных к жизни в обществе. При каждом заведении следует иметь социальных работников, заботящихся о поддержании и укреплении желательных отношений заключенного с его семьей и могущими принести ему пользу социальными организациями. Следует принимать меры для того, чтобы заключенные могли сохранять за собой максимум совместимых с законом и условиями их приговора прав в области их гражданских интересов, социального обеспечения и других социальных льгот.
61. Қамаудағылармен қарым-қатынаста олардың қоғамнан шығарылғандықтарын емес, қайта қоғам мүшесі болып қала беретіндіктеріне баса назар аударған жөн. Сол себепті мүмкін болған жердің бәрінде қамаудағыларды қоғамдағы өмірге қайтару мақсатында қоғамдық ұйымдарды мекеме қызметкерлері құрамымен ынтымақтасуға тарту қажет. Әрбір мекемеде қамаудағыларға оның жанұясымен жақсы болатын қарым – қатынасты нығайтуға және қолдауға қамқолық көрсететін әлеуметтік қызметкерлер мен оларға пайда келтіретін әлеуметтік ұйымдар болғаны жөн. Қамаудағылардың азаматтық мүдделері, әлеуметтік қамту және басқа әлеуметтік жеңілдіктер саласында заңға және олардың үкімімен сәйкес құқықтардың ең көбін сақтап қалуға арналған шаралар алған дұрыс.
63. 1) Проведение в жизнь этих принципов требует индивидуального подхода к заключенным, а следовательно, и наличия гибкой системы классификации их по группам; желательно поэтому, чтобы такие группы помещались в отдельных заведениях, подходящих для работы с каждой из них.
63. 1) Осы принциптерді өмірде жүзеге асыру қамаудағылармен жеке тіл табысуды талап етеді, сондықтан оларды топ бойынша жіктеудің икемді жүйесі болғаны жөн, сол себепті бұндай топтар олардың әрбіреуімен жұмыс жасауға қолайлы бөлек мекемеде орналасқаны дұрыс.
69. В кратчайший срок после приема каждого заключенного на основе изучения его характера следует разрабатывать программу работы с ним, исходя при этом из его индивидуальных потребностей, способностей и склонностей.
69. Әрбір қамаудағыны қабылдағаннан кейін қысқа мерзімде оның мінез-құлқын зерттеу негізінде оның жеке қажеттіліктері, қабілеті мен бейімділігін ескеріп, онымен жұмыс жасау бағдарламасын жасақтау керек.
77. 1) Заключенным, способным извлечь из этого пользу, следует обеспечивать возможность дальнейшего образования, включая религиозное воспитание в странах, где таковое допускается. Обучение неграмотных и молодежи следует считать обязательным, и органы тюремного управления должны обращать на него особое внимание.
77. 1) Оқудан пайда таба білетін қамаудағыларға ары қарай білім алу мүмкіндігін, рұқсат етілген елдерде діни тәрбие алуды қосқанда, қамтамасыз ету керек. Сауатсыздарды және жастарды оқытуды міндетті деп есептеген жөн және түрме басқармасы бұған ерекше назар аударуы тиіс.
исходя из убеждения, что человек может добиться полного осуществления своих чаяний лишь в условиях справедливого социального порядка и что, следовательно, кардинальное значение имеет ускорение социального и экономического прогресса повсюду, что способствуют международному миру и солидарности,
адам әділетті әлеуметтік тәртіп жағдайларында ғана өз армандарының іске асырылуына көз жеткізе алады, және халықаралық бейбіт пен ынтымақтастық орнатуға көмек болатын, әлеуметтік және экономикалық ілгерілеуді тездету айтарлықтай маңызға ие болады деген пікірге сүйеніп,
исходя из убеждения, что международный мир и безопасность, с одной стороны, и социальный прогресс экономического развития - с другой, находятся в тесной взаимозависимости и взаимно влияют друг на друга,
халықаралық бейбіт және қауіпсіздік, бір жағынан, экономикалық дамудың әлеуметтік ілгерілеуі – екінші жағынан, тығыз өзара тәуелділікте болып және бір біріне өзара ықпал етеді деген пікірге сүйеніп,
полагая, что первоочередной задачей всех государств и международных организаций является устранение из жизни общества всех зол и препятствий на пути социального прогресса и прежде всего таких, как неравенство, эксплуатация, война, колониализм и расизм,
қоғам өміріндегі және әлеуметтік ілгерілеу жолындағы теңсіздік, қанаушылық, соғыс, отаршылдық және нәсілдік сияқты барлық жамандықтарды және кедергілерді жою дүниежүзіндегі бар мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың бірінші кезектегі міндеті болып табылатынын пайымдап,
d) Принятие мер, направленных на недопущение такого оттока капитала из развивающихся стран, который мог бы нанести ущерб их экономическому и социальному развитию.
d) Дамып келе жатқан мемлекеттердің экономикалық және әлеуметтік дамуына зиян келтіретін, осындай капиталдың жылыстауын болдыртпауына бағытталған шараларды қабылдау.
a) копии или выдержки из всех законодательных положений, правил и административных норм, касающихся применения Минимальных стандартных правил к лицам, находящимся в заключении, а также к местам и условиям заключения;
a) тұтқында отырған адамдарға қатысты Ең төменгі стандартты ережелердің қолданысына қатысты, сондай-ақ тұтқындау талаптары мен орнына қатысты құқықтық және әкімшілік нормалардың барлық заңнамалық қағидаларының ұстанымдарын немесе көшірмелерін
Эти требования вытекают как из резолюции 663 С (XXIV) Экономического и Социального Совета, так и из рекомендаций конгрессов Организации Объединенных Наций по предупреждению преступности и обращению с правонарушителями. Хотя предлагаемые здесь виды информации не были особо оговорены, представляется целесообразным собирать такую информацию, с тем чтобы помочь государствам-членам преодолеть трудности, используя при том обмен опытом. Более того, направление запросов для получения такой информации сходно с существующей в настоящее время периодической системой докладов по вопросам прав человека, созданной согласно резолюции 624 В (XXII) Экономического и Социального Совета от 1 августа 1956 года.
Бұл талаптар Экономикалық және Әлеуметтік Кеңестің 663 С (XXIV) қарарынан, құқық бұзушылықтың алдын алу мен құқық бұзушылармен қарым қатынас жасау бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымының конгресінің ұсынымдарынан шығады. Бірақ ұсынылып отырған ақпараттар әдейі ескертілмегендіктен, мемлекеттік мүшелерге қиындықтарды жеңуге көмектесу мен тәжірибе алмасуда осындай ақпараттарды жинау мақсатты болып табылады. Алайда, осындай ақпаратты алу үшін жіберілген сауал 1956 жылғы 1 тамыздағы Экономикалық және Әлеуметтік кеңестің 624 В (XXII) қарарына сәйкес құрылған адамдардың құқықтары туралы сұрағы мен қазіргі таңда қолданылатын баяндамалардың мерзімдік жүйесімен пара-пар.
4. Запрос о передаче может быть сделан как государством вынесения приговора, так и государством исполнения приговора. Заключенный, а также его близкие родственники, могут сообщить любому из этих государств о своей заинтересованности в передаче. В этих целях договаривающиеся государства информируют заключенного о своих компетентных органах.
4. Беру туралы өтінімді үкім шығаратын мемлекет, сол сияқты үкімді орындаушы мемлекет те беруі мүмкін. Қамаудағы адам, сол сияқты оның жақын туысқандары бұл мемлекеттердің кез келгеніне өздерінің беру туралы мүдделі екендіктерін хабарлауы мүмкін. Осы мақсатта келіскен мемлекеттер өздерінің құзыретті органдары туралы қамаудағы адамға хабарлайды.
1. Все изложенные в настоящей Декларации аспекты права на развитие носят неделимый и взаимозависимый характер, и каждый из них следует рассматривать в контексте целого.
1. Осы Декларацияда берілген барлық құқық аспектілері бөлінбейтін және өзара байланысты сипатты танытады және олардың әрбірін бүтін бір контекстте қарастыру қажет.
3. Этим специалистам надлежит, в частности, следить, используя все имеющиеся в их распоряжении средства, чтобы их труды не стали объектом фальсифицированного толкования, и помогать населению понять вытекающие из них выводы.
3. Осы мамандарға негізінен олардың қолдарында бар құралдарды пайдалана отырып, олардың еңбектері түсіндірудің фальсифицикацияланған объектісіне айналмауын бақылап, зерттеулердің нәтижесінде туындайтын қорытынды тұжырымдамаларды халықтың түсінуіне көмектесу міндеттері жүктелген.
Должностные лица по поддержанию правопорядка постоянно выполняют возложенные на них законом обязанности, служба общине и защищая всех лиц от противоправных актов в соответствии с высокой степенью ответственности, требуемой их профессией.
Тәртіпті сақтау бойынша лауазымды тұлғалар оларға заңмен жүктелген қоғамға қызмет, мамандықтары талап ететіндей жоғары деңгейлі жауапкершілікке сәйкес құқыққа қарама-қайшы іс-әрекеттерден барлық тұлғаларды қорғау секілді міндеттерін тұрақты түрде орындайды.
В правиле 11.3 подчеркивается важное значение обязательного согласия несовершеннолетнего нарушителя (или его родителей, или опекуна), на рекомендованную форму прекращения дела. (Без такого согласия прекращение дела с передачей его службам общины противоречило бы Конвенции об упразднении принудительного труда). (Конвенция № 105, принятая Генеральной конференцией Международной организации труда на ее сороковой сессии 25 июня 1957 года. Что касается текста Конвенции, см. сноску 67). Однако такое согласие не должно восприниматься как нечто неоспоримое, поскольку оно может иногда быть дано несовершеннолетним в состоянии отчаяния. В правиле подчеркивается, что следует свести к минимуму возможность принуждения и запугивания на всех уровнях процесса прекращения дела. Несовершеннолетние не должны чувствовать, что на них оказывается давление (например, чтобы избежать судебного процесса), или подвергаться давлению с целью получения согласия на ту или иную форму прекращения дела. Поэтому предлагается разработать положение об объективной оценке уместности вынесения решений, касающихся молодых правонарушителей, "компетентным органом власти на основании заявления" ("компетентный орган власти" может быть иным, нежели тот, о котором говорится в правиле 14).
11.3 қағидасында кәмелетке толмаған құқық бұзушының ұсынбалы үлгіде толтырылған келісімінің маңыздылығы баса көрсетілген (ата-анасының, қамқоршысының келісімі). (Мұндай келісімсіз істі басқа ұйымдарға тапсыру арқылы тоқтату Еріксіз еңбекті жою Конвенциясына қайшы келер еді). (Халықаралық еңбек ұйымының Бас конференциясының қырықыншы сессиясында 1957 жылы 25 маусымда қабылданған № 105 Конвенция, Конвенция мәтініне қатысты 67 сілтемені қараңыз). Алайда, мұндай келісім талассыз нәрсе ретінде қабылданбауы керек, себебі кейде кәмелетке толмаған құқық бұзушының торығу сезіміне байланысты берілген болуы мүмкін. Ережелерде істі тоқтатудың барлық кезеңінде күштеу және қорқыту тәсілдерін барынша болдырмау керектігі баса айтылған. Кәмелетке толмаған құқық бұзушылар өздеріне қысым көрсетіліп жатыр деп (сот процесін болдырмау үшін) немесе істі тоқтату келісімін алу мақсатында қысымға түсіп жатырмын деп санамау керек. Сондықтан, кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты «арыз негізінде құзырлы орган» («құзырлы орган» ретінде 14 қағидада көрсетілгеннен басқа тұлға бола алады) шығаратын шешімнің орындылығының әділ бағасы туралы ережені әзірлеу ұсынылады.
3. С другой стороны, они охватывают поле деятельности, где мысль идет постоянно вперед. Они не имеют целью препятствовать проведению опытов и введению практики, совместных с изложенными в них принципами и направленных на достижение намеченных в них целей.
3. Екінші жағынан, бұлар ой үнемі алға жылжып отыратын қызмет аясын қамтиды. Олар бірлесіп мазмұндалған принциптер мен ондағы белгіленген мақсаттарға жетуге бағытталған тәжірибелерді жүргізу және практикаға енгізуге кедергі жасау мақсатын қойып отырған жоқ.
9. 1) Там, где заключенные ночуют в камерах или комнатах, каждый из них должен располагать отдельной камерой или комнатой. Если по особым причинам, таким, как временная перегрузка тюрьмы, центральному тюремному управлению приходится отказаться от применения этого правила, помещать двух заключенных в одну и ту же камеру или комнату представляется нежелательным.
9. 1) Қамауға алынғандар камерада немесе бөлмеде түнейтін жерлерде, олардың әрбіреуі бөлек камерада немесе бөлмеде орналасуы тиіс. Егер уақытша түрмеде қамаудағылардың шамадан артық болуы сияқты ерекше себептерге байланысты, орталық түрме басқармасына бұл ережеден бас тартуға тура келсе, онда бір камера немесе бөлмеге екі қамаудағы адамды орналастыру жағымсыз болатынын ескереді.
2) Там, где имеются общие камеры, размещаемых в них заключенных следует подвергать тщательному отбору, чтобы удостовериться, что они способны жить вместе в таких условиях. По ночам следует осуществлять постоянный надзор, совместимый с характером заведения.
2) Ортақ камера бар жерлерде, онда жайғасатын қамаудағыларға осындай жағдайда бірге тұруға қабілеті бар екендеріне көз жеткізу үшін, мұқият іріктеу жасау керек. Түнде мекеменің сипатына сай үздіксіз қадағалау жасап отырған дұрыс.
4) За исключением случаев, когда такие заявления или жалобы имеют поверхностный или беспредметный характер, они подлежат срочному рассмотрению и на них следует отвечать без излишних промедлений.
4) Арыздар мен шағымдар, үстірт немесе жөнсіз жазылғандарын есепке алмағанда, шұғыл қарауға жатады және оларға еш кешіктірместен жауап берілуі тиіс.
3) Для достижения вышеуказанных целей сотрудников тюремной администрации следует назначать на полное рабочее время в качестве специализированных работников тюремного управления, пользующихся статусом государственных служащих и имеющих уверенность в сохранении их в должности при условии их хорошего поведения, эффективности их работы и физической способности выполнять возлагаемые на них задачи. Их заработная плата должна устанавливаться с таким расчетом, чтобы привлекать и удерживать на этой работе способных заниматься ею мужчин и женщин. Принимая во внимание исключительно трудные условия данной работы, этим людям следует обеспечивать соответствующие льготы и условия труда.
3) Жоғарда көрсетілген мақсаттарға жету үшін түрме әкімшілігі қызметкерлерін мемлекеттік қызметкер мәртебесін пайдаланушы және оларға жүктелген міндеттерді орындауға білек қабілеті бар және олардың жұмыстарының тиімділігі, олардың жақсы тәртібі жағдайында, олар өз қызметтерін сақтай алатындарына сенімдері мол түрме басқармасының мамандандырылған қызметкерлері ретінде толық жұмыс уақытына тағайындау керек. Олардың еңбек ақысы бұл жұмысқа қабілеті бар ер адамдар мен әйелдерді осы жұмысқа тарту және ұстап қалу есебімен тағайындалуы тиіс. Осы жұмыстың ерекше қиын жағдайын ескере отырып, бұл адамдарға тиісті жеңілдіктер мен еңбек жағдайын қамтамасыз ету керек.
4) Когда на одного и того же директора возлагается управление двумя или несколькими заведениями, он обязан посещать каждое из них в достаточно короткие промежутки времени. Руководство над каждым из этих заведений следует возлагать на проживающего на месте ответственного сотрудника.
4) Егер бір директорға екі немесе бірнеше мекемені басқару жүктелсе, ол олардың әрқайсысына жеткілікті түрде аз уақыт аралығында барып шығуы керек. Бұл мекемелердің әрқайысына басшылық жасауды сол жерде тұрып жатқан жауапты қызметкерге тапсыруы тиіс.
4) С другой стороны, тюрьмы должны иметь достаточные размеры для того, чтобы в них можно было обеспечивать должные возможности и обслуживание.
4) Бір жағынан түрмеде тиісті мүмкіндіктер мен қызмет көрсетуді қамтамасыз ету мүмкін болу үшін олардың көлемі жеткілікті түрде болуы тиіс.
65. В обращении с лицами, приговоренными к тюремному заключению или другой подобной мере наказания, следует стремиться, учитывая продолжительность отбываемого ими срока, прививать им желание подчиняться законам и обеспечивать свое существование после освобождения. Обращение с ними должно укреплять в них чувство собственного достоинства и сознание своей ответственности.
65. Түрмеге қамау немесе соған ұқсас жазалау шарасына үкім шығарылған тұлғалармен қарым-қатынас, олардың мерзімін өтеу ұзақтығын ескере отырып, қамаудағыларға заңға бағыну мен бостандыққа шыққаннан кейін өзінің тіршілігін қамтамасыз ету ниетін қалыптастыруы тиіс. Оларға дұрыс қарай білу қамаудағылар бойында өзінің адамгершілік қадыр-қасиеті мен өз жауапкершілігін сезінуді нығайтуы тиіс.
а) отделение заключенных от тех, кто в силу своего преступного прошлого или отрицательных черт характера грозит оказать на них плохое влияние;
а) өзінің қылмыстық өткені немесе мінезінің жағымсыз жақтарымен қамаудағыларға жаман әсер ететіндерден бөлектеуді
70. В каждом заведении следует иметь систему льгот и разрабатывать различные методы обращения с разными категориями заключенных, чтобы поощрять их к хорошему поведению, развивать в них чувство ответственности, прививать им интерес к их перевоспитанию и добиваться их сотрудничества.
70. Әрбір мекемеде жеңілдіктер жүйесі болуы және қамаудағыларды жақсы тәртіпке ынталандыру, олардың бойында жауапкершілік сезімін дамыту, олардың қайта тәрбиеленуге деген ынтасын баулу және әр түрлі санаттағы қамаудағыларға қараудың түрлі әдістерін жасақтау керек.
2) Аккредитованные представители таких учреждений должны иметь возможность посещать тюремные заведения и заключенных в них лиц. С ними следует консультироваться о перспективах дальнейшей жизни заключенных с самого начала срока их заключения.
2) Осындай мекемелердің аккредиттелген өкілдерінің түрме мекемесіне және ондағы қамаудағыларға барып тұратын мүмкіндігі болуы керек. Олармен қамау мерзімінің ең басынан бастап қамаудағылардың алдағы өмірінің болашағы туралы кеңесу керек.