ПРИМЕРЫ
      Цели обращения с правонарушителями в исправительных учреждениях, сформулированные в правилах 26.1 и 26.2, должны быть приемлемы для любой системы и культуры. Однако они не были достигнуты повсеместно, и в связи с этим предстоит еще очень большая работа.
      Түзеу мекемелерінде отырған кәмелетке толмаған құқық бұзушылармен 26.1 және 26.2 қағидаларында анықталғандай қарым-қатынас жасау кез-келген жүйе мен мәдениет үшін қабылдануы тиіс. Алайда, егер осы мақсаттарға жер-жерде қол жеткізілген болса, онда осымен байланысты бұдан да үлкен жұмыстар атқарылуы тиіс.
Право посещения заключенных (правило 26.5) вытекает из положений правил 7.1, 10.1, 15.2 и 18.2. Межминистерское и межведомственное сотрудничество (правило 26.6) имеет особо важное значение для общего повышения качества обращения с правонарушителями в исправительных учреждениях и их профессионального обучения.
Қамаудағылармен көрісу құқығы (26.5 қағидасы) 7.1, 10.1 жән 15.2, сондай-ақ 18.2 ережелердің аясында тарқатылады. Түзеу мекемелерінде орналасқан құқық бұзушылармен қарым-қатынас жасау сапасын және осымен бірге түзеу мекемелеріндегі құқық бұзушылардың кәсіби білім алу сапасын арттырудағы ерекше рөл ойнайтын негізгі жол ретінде министрлік аралық және ведомство аралық ынтымақтастықты (26.6 қағида) нығайту болып табылатыны күмансыз.
      Поэтому в правиле 30 указаны стандарты для включения исследовательской деятельности в процесс разработки политики и ее применения при отправлении правосудия в отношении несовершеннолетних. В данном правиле особое внимание обращается на необходимость регулярных обзоров и оценки существующих программ и мер, а также планирования в более широком контексте общих задач развития.
      Сондықтан, 30 қағидада зерттеу қызметінің кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға қатысты сот төрелігін орындау саясаты мен қолданылу үдерісіне енгізілуіне қажетті стандарттар көрсетілген. Аталмыш қағидада ұдайы шолулар мен қолданыстағы бағдарламалар мен шаралардың бағалануына, осымен қатар дамудың жалпы міндеттері аясындағы жоспарлаудың қажеттілігіне айрықша мән беріледі.
      91. Подследственным заключенным следует разрешать пользоваться во время их пребывания в тюрьме услугами их собственного врача или зубного врача, если их просьба об этом представляется оправданной и если они в состоянии покрывать связанные с этим расходы.
      91. Тергеудегі қамауда отырған адамға оның түрмеде болған кезінде өз дәрігері мен тіс дәрігерінің қызметтерін, егер олардың бұл өтініштері орынды болса әрі олар осымен байланысты шығындарды өтей алатын жағдайда болса, пайдалануға рұқсат ету керек.
      принимая во внимание, что всеобщее понимание характера этих прав и свобод имеет огромное значение для полного выполнения этого обязательства,
      осы міндеттемелерді толыққанды жүзеге асыру жолында осы құқықтар мен бостандықтардың мән-мағынасы мен ерекшеліктерін ұғынып түсінудің маңызы зор екендігіне назар аудара отырып,
      провозглашает настоящую Всеобщую декларацию прав человека в качестве задачи, к выполнению которой должны стремиться все народы и государства с тем, чтобы каждый человек и каждый орган общества, постоянно имея в виду настоящую Декларацию, стремились путем просвещения и образования содействовать уважению этих прав и свобод и обеспечению, путем национальных и международных прогрессивных мероприятий, всеобщего и эффективного признания и осуществления их как среди народов государств-членов Организации, так и среди народов территорий, находящихся под их юрисдикцией.
      Адам құқықтарының жалпыға бірдей Декларациясын бүкіл халықтар мен мемлекеттердің ұмтылыстары арқылы әр адаммен қатар, қоғамның әр органы осы декларацияны үнемі жадында тұтып, білім беру және ағарту жұмыстары арқылы осы құқықтар мен бостандықтарды қадір тұтуға ықпал жасап, ұлттық халықаралық шаралар арқылы Ұйымның мүше-мемлекеттерінің халықтарымен қоса, олардың юрисдикциясына қарасты территориялардың халықтары арасында да, жалпыға бірдей тиімді түрде танылып, жүзеге асырылуы үшін алға қойылған мақсат ретінде жария етіп отыр.
      Каждый человек должен обладать всеми правами и всеми свободами, провозглашенными настоящей Декларацией, без какого бы то ни было различия, как-то в отношении расы, цвета кожи, пола, языка, религии, политических или иных убеждений, национального или социального происхождения, имущественного, сословного или иного положения.
      Әр адам, нәсіліне, түр-түсіне, жынысына, тіліне, дініне, саяси немесе басқа да наным-сенімдеріне, ұлттық, немесе әлеуметтік тегіне, мүліктік, тектік-топтық, немесе басқа да жағдаяттарға қарамастан осы Декларацияда жарияланған барлық құқықтар мен бостандықтарға алаланбай, бірдей тең ие болуы тиіс.
      Все люди равны перед законом и имеют право, без всякого различия, на равную защиту закона. Все люди имеют право на равную защиту от какой бы то ни было дискриминации, нарушающей настоящую Декларацию, и от какого бы то ни было подстрекательства к такой дискриминации.
      Заң алдында жұрттың бәрі тең және де заң арқылы алаланбай, бірдей тең қорғалуға құқылы. Барлық адам осы Декларацияның ережелерін бұзатын кемсітуден және кемсітуге арандатушылықтың барлық түрінен тең қорғалуға құқылы.
      3. Воля народа должна быть основой власти правительства; эта воля должна находить себе выражение в периодических и нефальсифицированных выборах, которые должны проводиться при всеобщем и равном избирательном праве путем тайного голосования или же посредством других равнозначных форм, обеспечивающих свободу голосования.
      3. Халықтың еркі үкімет билігінің негізі болуы тиіс: бұл ерік мерзімді және бұрмаланбаған сайлау арқылы жүзеге асырылуы тиіс. Сайлау жалпыға бірдей тең сайлау құқығы негізінде, жасырын дауыс беру жолымен, немесе осы сияқты сайлау бостандығын қамтамасыз ететін басқа да, осы мәндес әдістер арқылы өткізілүі тиіс.
      с) день и час его прибытия и выхода из данного места заключения.
      с) оның келген және осы қамау орнынан шыққан күні мен уақыты.
      Каждый человек имеет право на социальный и международный порядок, при котором права и свободы, изложенные в настоящей Декларации, могут быть полностью осуществлены.
      Әр адам осы декларацияда баянды етілген құқықтар мен бостандықтарды толық жүзеге асыра алатын әлеуметтік және халықаралық тәртіпке құқылы.
      сознавая, что государства - участники Международных пактов о правах человека обязуются обеспечить осуществление прав, провозглашенных в этих пактах, без какой - либо дискриминации в отношении расы, цвета кожи, пола, языка, религии, политических или иных убеждений, национального или социального происхождения, имущественного положения, рождения или иного обстоятельства,
      Адам құқықтарының жалпыға бірдей Декларациясын бүкіл халықтар мен мемлекеттердің ұмтылыстары арқылы әр адаммен қатар, қоғамның әр органы осы декларацияны үнемі жадында тұтып, білім беру және ағарту жұмыстары арқылы осы құқықтар мен бостандықтарды қадір тұтуға ықпал жасап, ұлттық халықаралық шаралар арқылы Ұйымның мүше-мемлекеттерінің халықтарымен қоса, олардың юрисдикциясына қарасты территорялардың халықтары арасында да, жалпыға бірдей тиімді түрде танылып, жүзеге асырылуы үшін алға қойылған мақсат ретінде жария етіп отырып,
      1. Ничто в настоящей Декларации не должно толковаться как узаконивающее незаконное проникновение иностранца в государство и его присутствие в государстве; ни одно положение не должно также толковаться, как ограничивающее право любого государства принимать законы и правила, касающиеся въезда иностранцев и условий их пребывания, или устанавливать различия между его гражданами и иностранцами. Однако такие законы и правила должны быть совместимы с международно-правовыми обязательствами, принятыми на себя этим государством, включая обязательства в области прав человека.
      1. Осы Декларация мемлекетке азаматтардың заңсыз өтіп кету жағдайларымен ешқашан сәйкес келмейді; кез келген мемлекет шетелдіктер мен оның азаматтары арасындағы жағдайлар, олардың келуі мен шетелдік азаматтардың кетуі шарттарына қатысты ережелер мен заңдарды қолдану құқықтарын шектеу ережелерімен байланыста болмауы керек. Алайда, мұндай заңдар мен ережелер адамның құқықтық саласындағы міндеттерін қосқандағы осы мемлекеттерде қабылданған халықаралық-құқықтар міндеттерімен бірге болуы шарт.
      2. Настоящая Декларация не должна наносить ущерба осуществлению прав, предоставляемых в соответствии с внутренним законодательством, и прав, которые в соответствии с международным правом государство обязано предоставлять иностранцам, даже если в настоящей Декларации такие права не признаются или признаются в меньшем объеме.
      2. Осы декларация аз көлемдеде танылған немесе танылмаған осы Декларацияның құқықтарындағы шетелдіктерге берілетін мемлекеттің халықаралық құқықтарына сәйкес ішкі заңдар мен құқықтарға сәйкес ұсынылған құқықтарды жүзеге асыруға кеткен шығындарды көтермейді.
      2. С учетом таких ограничений, которые предусмотрены законом и которые необходимы в демократическом обществе для защиты государственной безопасности, общественной безопасности, общественного порядка, здоровья и нравственности населения или прав и свобод других и которые совместимы с другими правами, признанными в соответствующих международных документах, и которые изложены в настоящей Декларации, иностранцы пользуются следующими правами:
      2. Демократиялық мемлекет үшін мемлекеттік қауіпсіздік, қоғамдық қауіпсіздік, қоғамдық тәртіп, тұрғындардың дұрыс ойлауы, ар-намыс бостандығымен бірге басқа құқықтарының халықаралық құжаттарға сәйкес көрсетілген кейбір заңнамалар мен құқықтарды шектеуді есеке ала отырып, осы Декларацияда көрсетілгендей шетелдіктер келесі құқықтарды пайдаланады:
      с признательностью отмечая работу, проделанную по этому вопросу в Третьем и Шестом комитетах, а также усилия, приложенные государствами-членами, представляющими различные правовые системы, в ходе консультаций, состоявшихся в Центральных учреждениях 16-27 сентября 1985 года и в начале сорок первой сессии, с целью присоединиться к общему стремлению завершить работу над проектом декларации,
      осы мәселе бойынша Үшінші және Алтыншы комитеттерде жасалған жұмыстарды, сондай-ақ декларация жобасын аяқтау жұмыстарына жалпы ынтаға қосылу мақсатымен Орталық мекемелерде 1985 жылғы 16-27 қыркүйек пен бірінші сесия мерзімінің басында, әр түрлі құқықтық жүйе өкілдері болып табылатын, мүше мемлекеттердің жасаған жұмысын ризашылықпен атап өтіп,
      принимает Декларацию о социальных и правовых принципах, касающихся защиты и благополучия детей, особенно при передаче детей на воспитание и их усыновлении на национальном и международном уровнях, текст которой приводится в приложении к настоящей резолюции.
      мәтіні осы қарарға қосымшада берілген Балалардың қорғанысы мен амандығына қатысты, әсіресе олардың ұлттық және халықаралық деңгейде асырап алуы кезіндегі әлеуметтік және құқықтық принциптер туралы декларацияны қабылдайды.
      вновь подтверждая принцип 6 этой Декларации, который предусматривает, что ребенок должен, когда это возможно, расти на попечении и под ответственностью своих родителей и, во всяком случае, в атмосфере любви и моральной и материальной обеспеченности,
      бала мүмкіндігіне қарай, өз ата-анасының қарауы мен жауапкершілігінде және кез келген жағдайда махаббат пен рухани және материалды қамтамасыз етілу жағдайында өсірілу керектігін қарастыратын осы декларацияның 6 принципін қайта қуаттай отырып,
      признавая далее, что лишь в тех случаях, когда во внутреннем праве государства признан и регулируется какой-либо конкретный институт, будут применяться положения настоящей Декларации, касающиеся данного института, и что эти положения никоим образом не будут затрагивать существующие альтернативные институты в других правовых системах,
      іс жүзінде тек қана мемлекеттің ішкі құқығында қандайда бір нақты институт мойындалып және реттелетіндігін, осы институтқа қатысты осы Декларацияның ережелері қолданылатынын және осы ережелер басқа құқықтық жүйелердегі бар балама институттарды ешқалай қозғамайтынын мойындай отырып,
      При усыновлении за границей в каждой из участвующих в нем стран должна, как правило, быть обеспечена юридическая сила этого усыновления.
      Шетелдік асырап алу кезінде оған қатысушы әр мемлекетте, әдетте, осы асырап алудың заңдылық күші қамтамасыз етілу керек.
      13. Следует содействовать созданию, укреплению и расширению национальных фондов для предоставления компенсации жертвам. При необходимости в этих целях могут создаваться и другие фонды, в том числе в тех случаях, когда государство, гражданином которого жертва является, не в состоянии возместить жертве причиненный ей ущерб.
      13. Құрбандарға өтемақы төлеу мақсатын көздейтін ұлттық қорларды құруда, нығайтуда және кеңейтуде көмек көрсету. Қажет болған жағдайда, құрбан болған тұлғаның азаматтығы тиесілі мемлекет құрбандарға келтірілген залалды өтеуге мүмкіндігі болмаған жағдайларда осы мақсатта басқа да қорлар құрылуы мүмкін.
      считая важным содействовать пониманию, терпимости и уважению в вопросах свободы религии и убеждений и добиваться недопущения использования религии или убеждений в целях, несовместимых с Уставом, другими соответствующими документами Организации Объединенных Наций и с целями и принципами настоящей Декларации,
      дін немесе наным-сенім бостандығы мәселесіндегі түсіністік, шыдамдылық және құрметтеуге жәрдемдесуді, дін немесе наным-сенімді Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарлығына, өзге тиісті құжаттарына және осы Декларацияның мақсаттары мен принциптеріне сәйкес келмейтін мақсаттарда пайдалануға жол бермеуге тырысуды маңызды деп санай отырып,
      5. Практика религии или убеждений, в которых воспитывается ребенок, не должна наносить ущерба ни его физическому или умственному здоровью, ни его полному развитию, с соблюдением пункта 3 статьи 1 настоящей Декларации.
      5. Бала тәрбиеленіп жатқан дін немесе наным-сенім тәжірибесі осы Декларацияның 1-Бабы 3-ші тармағын ұстана отырып, оның физикалық немесе ақыл-ой денсаулығына, оның жалпы дамуына зиян келтірмеуі қажет.
      2. Все государства прилагают все усилия по принятию или отмене законодательства, когда это необходимо, для запрещения любой подобной дискриминации, а также для принятия всех соответствующих мер по борьбе против нетерпимости на основе религии или иных убеждений в данной области.
      2. Барлық мемлекеттер, қажет болған жағдайда, кез келген осындай кемсітушілікке тыйым салу үшін сонымен қатар осы саладағы дін немесе өзге наным-сенім негізіндегі шыдамсыздыққа қарсы күрес жүргізуде тиісті шаралар қабылдау үшін заңнаманы қабылдау немесе жоққа шығаруға қатысты бар күш-жігерін салады.
      a) отправлять культы или собираться в связи с религией или убеждениями и создавать и содержать места для этих целей;
      a) діни ғұрыптарды ұстану немесе дін немесе наным-сенімге байланысты жиналу және осы мақсаттар үшін орындарды құру және қамтамасыз ету
      d) писать, выпускать и распространять соответствующие публикации в этих областях;
      d) осы салалардағы тиісті жарияланымдарды жазу, шығару және тарату
      Права и свободы, провозглашенные в настоящей Декларации, предоставляются в национальном законодательстве таким образом, чтобы каждый человек мог пользоваться такими правами и свободами на практике.
      Осы Декларацияда жария етілген құқықтар мен бостандықтар ұлттық заңнамада әрбір адам осы құқықтар мен бостандықтарды тәжірибе жүзінде қолдана алатындай етіп беріледі.
      13. Инвалиды, их семьи и их общины должны быть полностью информированы всеми имеющимися средствами о правах, содержащихся в настоящей Декларации.
      13. Мүгедектер, олардың отбасылары мен қоғамдастықтары осы Декларацияда берілген құқықтар туралы барлық мүмкін болатын құралдар арқылы толықтай ақпараттандырылуы тиіс.
      провозглашает настоящую Декларацию о правах инвалидов и просит принять меры в национальном и международном плане, чтобы Декларация служила общей основой и руководством для защиты этих прав:
      осы мүгедектер құқықтары туралы Декларацияны жариялай отырып, Декларацияны келесідей құқықтарды қорғауда ұстанатын нұсқаулық негізінде және сол құқықтардың жалпы негізі қызметін атқаратын деңгейге жеткізу мақсатында ұлттық және халықаралық жоспар бойынша шаралар қолдануды сұрайды:
      2. Инвалиды должны пользоваться всеми правами, изложенными в настоящей Декларации. Эти права должны быть признаны за всеми инвалидами без каких бы то ни было исключений и без различия и дискриминации по признаку расы, цвета кожи, пола, языка, вероисповедания, политических или иных убеждений, национального или социального происхождения, материального положения, рождения или любого другого фактора, независимо от того, относится ли это к самому инвалиду или к его или ее семье.
      2. Мүгедектер осы Декларацияда мазмұндалған барлық құқықтарды пайдалануға міндетті. Бұл құқықтар қандай да болмасын ерекшеліктерсіз, нәсілдік белгілері, терісінің түсі, жынысы, тілі, діни сенімі, саяси немесе басқа да көзқарастары, ұлттық немесе әлеуметтік болмысы, материалдық жағдайы, туылуы немесе басқа да кез-келген факторлар бойынша қандай да бір айырмашылықтар мен дискриминациясыз сол мүгедекке немесе оның отбасына қатысы бар ма жоқ па одан тәуелсіз барлық мүгедектерге қатысты болуы тиіс.
провозглашает следующую Декларацию о праве на развитие:
      осы даму құқығы туралы Декларацияны жариялайды:
2. Для обеспечения более быстрого развития развивающихся стран необходимо принятие постоянных мер. В дополнение к усилиям, предпринимаемым развивающимися странами, необходимо эффективное международное сотрудничество в предоставлении этим странам соответствующих средств и возможностей для ускорения их всестороннего развития.
      2. Дамушы елдердің әлдеқайда жылдам дамуын қамтамасыз ету үшін белгілі бір шаралардың тұрақты түрде жүргізілуі қажет. Дамушы елдердің салып жатқан күштеріне қосымша осы елдерге олардың жан-жақты дамуын тездету үшін тиісті құралдар мен мүмкіндіктерді беруде халықаралық тиімді ынтымақтастық қажет.
Все государства должны содействовать установлению, поддержанию и укреплению международного мира и безопасности и с этой целью прилагать все усилия для достижения всеобщего и полного разоружения под эффективным международным контролем, а также для обеспечения использования высвобождаемых в результате принятия эффективных мер по разоружению средств в целях всестороннего развития, в частности развивающихся стран.
      Барлық мемлекеттер халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті орнату, сақтау және оны нығайту жолында қолғабыс етіп, осы мақсатта тиімді халықаралық бақылау астында жаппай және толықтай қарусыздандыруға жету үшін және сондай-ақ, негізінен дамушы елдердің жан-жақты даму мақсатында қарусыздандыру бойынша тиімді шаралар қолдану нәтижесінде босатылатын құралдардың пайдаланылуын қамтамасыздандыру үшін барлық күштерін жұмылдыруы тиіс.
      принимает и торжественно провозглашает настоящую Декларацию о расе и расовых предрассудках:
      осы нәсіл және нәсілдік нанымдар туралы Декларацияны қабылдайды және салтанатты түрде жариялайды:
      2. Государство, в соответствии со своими конституционными принципами и процедурами, а также все компетентные органы и все работники образования несут ответственность за то, чтобы ресурсы в области образования всех стран использовались для борьбы с расизмом, в частности добиваясь того, чтобы в программах и учебниках отводилось место научным и этическим понятиям о единстве и различиях людей и не допускалось проведения различий, унижающих достоинство какого-нибудь народа; обеспечивая подготовку преподавательского состава в этих целях, предоставляя ресурсы школьной системы в распоряжение всех групп населения без ограничения или расовой дискриминации и принимая меры, способные устранить ограничения, от которых страдают отдельные расовые или этнические группы как в отношении уровня образования, так и в отношении уровня жизни, и в особенности для того, чтобы избежать перенесения этих ограничений на детей.
      2. Мемлекет өзінің конституциялық қағидалары мен ұстанымдарына сәйкес, сонымен қатар барлық құзыретті органдар мен барлық білім қызметкерлері барлық мемлекеттердің білім саласындағы ресурстарының нәсілшілдікпен күрес мақсатында пайдаланылуы үшін жауапкершілік тартады, атап айтқанда, бағдарламалар мен оқулықтарда адамдардың бірлігі мен еркшеліктері жайлы ғылыми да этикалық ұғымдарға да назар аударылып, орын берілуі тиіс және де қандай да бір халықтың абыройын төмендететін айырмашылықтардың нұсқалуына жол берілмеуі тиіс; осы мақсатта оқытушылар құрамының дайындығы қамтамасыздандырылып, қандай да бір шектеулер немесе нәсілдік дискриминациясыз барлық тұрғындар топтарына мектеп жүйесінің қорлары ұсынылуы тиіс; және де білім деңгейіне қатысты, сондай-ақ тұрмыстық деңгейіне қатысты жекелеген нәсілдік немесе этникалық топтарға жапа шектіретін шектеулерді жоюға бағытталған іс-шараларды қолға алу қажет, себебі мұндай шектеулердің балаларға ауысу қаупі төнуінің алдын алу шараларын қолданбасқа болмайды.
      Международные, всемирные или региональные правительственные и неправительственные организации призваны сотрудничать и помогать в рамках своей компетенции и своих возможностей полному и всеобщему осуществлению принципов, провозглашенных в настоящей Декларации, содействуя таким образом законной борьбе всех людей, рожденных равными в достоинстве и правах, против тирании и угнетения расизма, расовой сегрегации, апартеида и геноцида, с тем чтобы все народы мира были навсегда освобождены от этих бедствий.
      Халықаралық, дүниежүзілік немесе аймақтық үкіметтік және үкіметтік емес ұйымдар өз құзіреттері мен мүмкіндіктері аясында осы Декларацияда жарияланған ұстанымдардың жалпылама және толыққанды жүзеге асырылуына ат салысып, сол арқылы әлемнің барлық халықтары мұндай сорақылықтардан біржолата арылу мақсатында теңдей абырой мен құқықтармен дүниеге келген барлық адамдардың нәсілшілдіктің, нәсілдік сегрегацияның, апартеид пен геноцидтің қанауына қарсы заңды күреске өз үлесін қоса отырып біріге қызмет етуі тиіс
      Сегодня мы констатируем, что в некоторых странах при разработке расистских теорий вновь обращаются к науке. ЮНЕСКО не могла оставаться равнодушной перед лицом этих попыток. Именно с этой целью она собрала в Афинах с 30 марта по 3 апреля 1981 года известных ученых из различных географических районов мира, отличающихся своими культурными и научными традициями.
      Бүгінгі күні біз нәсілшілдік теорияны дайындап шығаруда қайта ғылымға жүгінуін атап өткеніміз жөн. ЮНЕСКО осы талпыныстардың алдында немқұрайлы қарап қала алмады. Дәл осы мақсатта 1981 жылдың 30 наурызы мен 3 сәуірі арасығында Афинада өздернің мәдени және ғылыми дәстүрлерімен ерекшеленетін әлемнің түрлі географиялық аймақтарынан әйгілі ғалымдарды жинады.
      Признание риска для человечества, связанного с применением науки, в отдельных случаях не должно порождать сопротивление по отношению к науке, а, наоборот, должно способствовать распространению среди общественности подлинной научной позиции, которая состоит не в накоплении фактов, а в проявлении критического духа и способности постоянно все подвергать сомнению. Борьба против расизма во всех ее формах требует широкого участия ученых в этой просветительной деятельности, в частности благодаря использованию всей системы образования и средств информации.
      Адамзат үшін ғылымды пайдаланумен байланысты қауіпті мойындау белгілі бір жағдайларда ғылымға қатысты қарсылықты туындатпауы қажет, керісінше деректерді жинау болып емес, әрқашанда барлығын күмандарға душар ететін сынамалық рух пен қабілетті көрсету болып табылатын шынайы ғылыми ұстанымның қоғам арасында таратылуына септігін тигізуі тиіс. Қандай да бір түрі болса да нәсілшілдікке қарсы күрес осы ағартушылық қызметте, негізінен бүкіл білім жүйесі мен ақпарат құралдарын пайдалана отырып ғалымдардың кеңінен қатысуын талап етеді.
      b) в национальных комментариях к этому положению должны указываться региональные или национальные положения, устанавливающие и защищающие эти права.
      b) осы ережеге ұлттық түініктемелерде осы құқықтарды орнататын және қорғайтын ұлттық немесе аймақтық ережелер берілуі тиіс.
      а) в этом положении подчеркивается, что применение силу должностными лицами по поддержанию правопорядка должно носить исключительный характер; хотя оно подразумевает, что должностные лица по поддержанию правопорядка могут быть уполномочены на применение силы, какая является разумно необходимой при данных обстоятельствах в целях предупреждения преступления или при проведении правомерного задержания правонарушителей или подозреваемых правонарушителей, или при оказании помощи при таком задержании, не может применяться сила, превышающая необходимые для этих целей пределы;
      а) бұл ережеде ерекше атап өтетіні, тәртіп сақтау бойынша лауазымды тұлғалардың күш қолдануы тек қана ерекше сипатты жағдайда орын алуы тиіс; алайда мұндағы тәртіп сақтау бойынша лауазымды тұлғалар белгілі бір жағдайларда қылмыстың алдын алу мақсатында немесе құқық бұзушыларды немесе күдікті құқық бұзушыларды заңды түрде ұстау барысында немесе осындай тұтқындау болған жағдайда көмек көрсету барысында орынды түрде қажет болса күш қолдануға құқылы, бірақ осы мақсаттарда қажетті шектен асып кететін күш қолданыла алмайды.
      b) национальное законодательство, как правило, ограничивает применение силы должностными лицами по поддержанию правопорядка в соответствии с принципом пропорциональности. Это следует понимать таким образом, что при толковании этого положения должны уважаться эти национальные принципы пропорциональности. Это положение ни в коем случае не толкуется таким образом, будто оно уполномочивает на применение такой силы, какая является несоразмерной законной цели, которую нужно достичь;
      b) ұлттық заңнама әдетте пропорционалдық қағидасына сәйкес тәртіп сақтау бойынша лауазымды тұлғалардың күш қолдануын шектейді. Мұны былайша түсінуге болады, осы ережені түсіндіру барысында пропорционалдылықтың ұлттық қағидалары құрметтелуі тиіс. Бұл ереже заңды мақсатқа сәйкес келмейтін шектен тыс күш қолдануға өкілеттік беретіндей түсіндірілуіне ешбір жағдайда жол берілмеуі тиіс.
      b) поскольку медицинский персонал обычно придан деятельности по поддержанию правопорядка, должностные лица по поддержанию правопорядка должны учитывать мнение этого персонала, когда они рекомендуют оказание задержанному лицу соответствующей медицинской помощи через или в консультации с медицинским персоналом, не участвующим в деятельности по поддержанию правопорядка;
      b) медициналық қызметкерлер әдетте тәртіпті сақтау бойынша қызметтерін қоса атқаратындықтан, тәртіпті сақтау бойынша лауазымды тұлғалар медициналық қызметкер тәртіпті сақтау бойынша атқарылатын қызметтерге қатыспайтын медициналық қызметкердің кеңесіне немесе көмегіне жүгініп, тұтқындалған тұлғаға тиісті медициналық көмек көрсетуді ұсынған кезде осы қызметкерлердің пікірін есепке алуы қажет
      b) хотя понятия коррупции должно определяться в соответствии с национальным правом, следует понимать, что оно охватывает совершение или несовершение какого - либо действия при исполнении обязанностей или по причине этих обязанностей в результате требуемых или принятых подарков, обещаний или стимулов или их незаконное получение всякий раз, когда имеет место такое действие или бездействие;
      b) жемқорлық ұғымы ұлттық заңға сәйкес анықталуы тиіс болса да, ол міндеттерді орындау барысында немесе талап етілген немесе қабылданған сыйлықтар, уәделер немесе соған ынталандырма немесе оларды әрекет немесе әрекетсіздік орын алған әрбір жағдайда заңсыз алу осы міндеттерді орындау себебінен қандай да бір іс-әрекетті орындау немесе орындамауын қамтиды
      Должностные лица по поддержанию правопорядка уважают закон и настоящий Кодекс. Используя все свои возможности, они также предотвращают и всемерно препятствуют всем нарушениям таковых.
      Тәртіпті сақтау бойынша лауазымды тұлғалар осы кодекс пен заңды құрметтейді. Сонымен қатар олар бар мүмкіндіктерін пайдалана отырып, барлық бұзушылықтарға барынша қолдан келер шаралармен қарсылық танытып, олардың алдын алады.
      а) настоящий Кодекс соблюдается во всех случаях, когда он включается в национальное законодательством или практику. Если законодательством или практика предусматривают более строгие положения, чем положения настоящего Кодекса, соблюдаются первые;
      а) осы Кодекс ұлттық заңнама немесе тәжірибеге қосылған кезде барлық жағдайда сақталуы тиіс. Егер де заңнама немесе тәжірибе бойынша осы Кодекстің ережелерімен салыстырғанда одан да қатал ережелерді қарастырған болса, онда бірінші болып мыналар сақталады:
      b) настоящая статья направлена на сохранение равновесия между, с одной стороны, необходимостью внутренней дисциплины в учреждении, от которого в большой степени зависит общественная безопасность, и, с другой стороны, необходимостью борьбы с нарушениями основных прав человека. Должностные лица по поддержанию правопорядка сообщают о нарушениях по инстанциям и предпринимают иные правовые действия за пределами инстанций лишь в то случае, когда все остальные возможности отсутствуют или неэффективны. Понимается, что должностные лица по поддержанию правопорядка не подвергаются административным или иным мерам наказания из - за того, что они сообщили об имевшем место нарушении настоящего Кодекса или о возможности такового;
      b) осы бап біріншіден көбіне қоғамдық қауіпсіздік соған байланысты болғандықтан, мекемедегі ішкі тәртіпті сақтау қажеттілігімен, екіншіден адам құқықтарының негізгі құқықтарының бұзылуына қарсы күрес қажеттілігі арасындағы теңдікті сақтауға бағытталған. Тәртіпті сақтау бойынша лауазымды тұлғалар инстанциялар бойынша орын алған бұзушылықтар туралы хабарлайды және басқа қалған мүмкіндіктер болмаған немесе тиімді болған жағдайда ғана инстанциядан тыс өзге құқықтық іс-әрекеттерді қолданады. Тәртіпті сақтау бойынша лауазымды тұлғаларға қатысты әкімшілік немесе өзге де жаза түрлері қолданылмайды, себебі олар осы Кодекстің бұзылуы туралы немесе бұзылу мүмкіндігі туралы хабарлады.
      с) понятие "соответствующие инстанции или органы, обладающие полномочиями по надзору или правовому контролю", включает любое учреждение или орган, существующий на основании национального права как в рамках учреждения по поддержанию правопорядка, так и независимо от него, со статутными, обычными или другими полномочиями рассматривать жалобы и претензии, возникающие в связи с нарушениями в сфере действия настоящего Кодекса;
      с) «қадағалау немесе құқықтық бақылау бойынша құзыреттіліктерге ие тиісті инстанциялар немесе органдар» ұғымының құрамына қолданыстағы ұлттық құқықтар негізінде құқықтық тәртіпті сақтау жөніндегі мекемелердің аясында, сондай-ақ оларға тәуелсіз статуттық, күнделікті қалыпты немесе тағы басқа да құзыреттіліктермен осы Кодекстің әрекет ету саласындағы орын алған бұзушылықтарға байланысты барлық шағымдар мен наразылықтарды қарастыратын кез-келген мекеме немесе орган кіреді
      d) в ряде стран средства массовой информации могут рассматриваться как учреждения, выполняющие функции по рассмотрению жалоб, подобные описанным в подпункте с), выше. Поэтому должностные лица по поддержанию правопорядка могут обоснованно, в качестве крайней меры и в соответствии с законами и обычаями своих собственных стран, а также с положениями статьи 4 настоящего Кодекса, обратить на эти нарушения внимание общественности через средства массовой информации;
      d) бірқатар мемлекеттерде бұқаралық ақпарат құралдары жоғарыда берілген с) тармақшасында сипатталғандай шағымдарды қарастыру бойынша қызметтерді орындайтын мекемелер ретінде қарастырылады. Сондықтан да тәртіпті сақтау бойынша лауазымды тұлғалар аса қажет жағдайды негізге ала отырып заңдар мен өз елдерінің дәстүрлеріне сәйкес, сонымен қатар осы Кодекстің 4-бабына сәйкес мұндай бұзушылықтарға бұқаралық ақпарат құралдарының назарын аударуына болады
      е) должностные лица по поддержанию правопорядка, соблюдающие положения настоящего Кодекса, заслуживают уважения, полной поддержки и сотрудничества со стороны общества и учреждения по поддержанию правопорядка, в котором они служат, а также лиц, занятых поддержанием правопорядка.
      е) осы Кодекстің ережелерін қатаң сақтанатын тәртіпті сақтау бойынша лауазымды тұлғалар мақтауға, қоғам және өздері қызмет ететін тәртіпті сақтау жөніндегі мекемелердің, сондай-ақ тәртіпті сақтау жұмысына тартылған басқа да тұлғалар тарапынан толықтай қолдау көрсетілуге және ынтымақтастық орнатуға лайық.
      Эти широкие основные цели касаются всеобъемлющей социальной политики в целом и направлены на оказание максимального содействия обеспечению благополучия несовершеннолетних, что сведет до минимума необходимость вмешательства со стороны системы правосудия в отношении несовершеннолетних, и, в свою очередь, уменьшит ущерб, который может быть нанесен каким-либо вмешательством вообще. Такие меры заботы в отношении молодежи, принимаемые до совершения правонарушений, являются основным содержанием политики, направленной на устранение необходимости применения настоящих Правил.
      Әлеуметтік саясатты жалпылама қозғайтын осы кең ауқымды, негізгі мақсаттар кәмелетке толмағандардың игілікті ғұмыры үшін барынша ықпалдасуға, құқық қорғау жүйесінің тарапынан араласу қажеттілігін мүмкіндігінше кемітуге, және өз кезегінде осындай қолсұғулардың себебінен болатын барлық зардаптарды азайтуға мүмкіндік беруге бағытталады. Мұндай жастарға қатысты, құқықбұзушылық жасалғанға дейінгі орындалатын шаралар – осы Ережелерді қолдану қажеттілігін болдырмауға бағытталған саясаттың негізгі мазмұны болып табылады.
      2.2. Для целей настоящих Правил государства-члены применяют следующие определения таким образом, чтобы это отвечало их соответствующим правовым системам и концепциям:
      2.2. Мүше мемлекеттер осы Ережелер бойынша келесі анықтамаларды өздерінің құқықтық жүйелері мен тұжырымдамаларына сәйкесетін түрде қолданады:
      В правиле 2.2 дано определение понятия "несовершеннолетний" и "правонарушение" в качестве компонентов понятия "несовершеннолетний правонарушитель", являющегося основным предметом настоящих Минимальных стандартных правил (см., однако, также правила 3 и 4). Следует отметить, что возрастные пределы будут зависеть и будут прямо поставлены в зависимость от положений каждой правовой системы, тем самым полностью учитывая экономические, социальные, политические, культурные и правовые системы государств-членов. Поэтому понятие "несовершеннолетний" охватывает широкий возрастной диапазон от 7 до 18 лет или старше. Столь широкий диапазон представляется неизбежным ввиду многообразия национальных правовых систем и не умаляет значения настоящих Минимальных стандартных правил.
      2.2 қағидасында «кәмелетке толмаған» мен «құқық бұзушылық» түсініктеріне осы Минималды стандартты ережелердің негізгі мәні болып табылатын «кәмелетке толмаған құқық бұзушы» түсінігінің құрамдасы ретінде анықтама берілген (3 пен 4 қағидаларын да қараңыз). Алайда, жас ерекшеліктеріне қарай шектеулер әрбір жеке-жеке құқықтық жүйелерге мүше мемлекеттердің экономикалық, әлеуметтік, саяси, мәдени және құқықтық жүйелерін толықтай ескере отырып анықталады. Сондықтан, «кәмелетке толмаған» түсінігі 7 жастан 18 жасқа дейінгі, немесе одан да жоғары жас аралығындағы ауқымды қамтиды. Мұндай кең ауқым ұлттық құқықтық жүйелердің алуан түрлілігіне байланысты міндетті болып отыр және осы Минималды стандартты ережелердің мәнін төмендетпейді.
      В правиле 2.3. говорится о необходимости разработки конкретного национального законодательства, направленного на оптимальное воплощение в жизнь настоящих Минимальных стандартных правил, как в законодательстве, так и на практике.
      2.3 қағидасында осы Минималды стандартты ережелерді заңнамалы жүзінде және тәжірибе жүзінде оңтайлы жүзеге асыруға бағытталған нақты ұлттық заңнаманы әзірлеу қажеттілігі туралы айтылған.
      Представляется оправданным распространение Правил на эти три категории. Правило 3.1 предусматривает минимальные гарантии в этих областях, а правило 3.2 рассматривается в качестве желательного шага в направлении более справедливого, равноправного и гуманного правосудия для всех несовершеннолетних, находящихся в конфликте с законом.
      Осы үш категорияға жататындарға Ережелерді қолдану орынды көрінеді. 3.1 қағидасы осы саладағы минималды кепілдіктерді қарастырса, 3.2 қағидасы заңмен араз кәмелетке толмағандарға әділетті, теңқұқықты және адамдық әділдікты орнату жолындағы қажетті қадам ретінде танылады.