не үшін - Примеры

ПРИМЕРЫ

принимая во внимание, что необходимо, чтобы права человека охранялись властью закона в целях обеспечения того, чтобы человек не был вынужден прибегать, в качестве последнего средства, к восстанию против тирании и угнетения; и

адам баласы зорлық-зомбылық пен қанауға қарсы көтеріліске мәжбүр болатын жағдайды тудырмау үшін, адам құқықтары заң билігімен қорғалуы керек екеніне назар аудара отырып,

Кроме того, не должно проводиться никакого различия на основе политического, правового или международного статуса страны или территории, к которой человек принадлежит, независимо от того, является ли эта территория независимой, подопечной, несамоуправляющейся или как-либо иначе ограниченной в своем суверенитете.

Сонымен қатар, ешкім де өзі тұратын елінің, не болмаса территорияның саяси, құқықтық, немесе халықаралық мәртебесінің негізі бойынша, және де ол территория тәуелсіз, әлде біреудің қарамағында, әлде өзін-өзі басқарушы емес, немесе оның егемендігі әртүрлі нысанда шектеулі болған күннің өзінде де, алаланбауы тиіс.

Никто не должен содержаться в рабстве или в подневольном состоянии; рабство и работорговля запрещаются во всех их видах.

Ешкім де құлдықта немесе кіріптарлықта ұсталуы тиіс емес. Құлдық пен құл саудасына, қандай түрде болса да, тыйым салынады.

Никто не должен подвергаться пыткам или жестоким, бесчеловечным или унижающим его достоинство обращению и наказанию.

Ешкім де азапталуға немесе қадір-қасиетін қорлайтындай адамшылыққа жатпайтын қатыгездік жолмен жәбірленуге, немесе жазалануға тиіс емес.

Никто не может быть подвергнут произвольному аресту, задержанию или изгнанию.

Ешкім де негізсіз тұтқындалуға, қамауда ұсталуға немесе қуғынға ұшыратылуға тиіс емес.

1. Каждый человек, обвиняемый в совершении преступления, имеет право считаться невиновным до тех пор, пока его виновность не будет установлена законным порядком путем гласного судебного разбирательства, при котором ему обеспечиваются все возможности для защиты.

1. Қылмыс жасады деп айыпталған әр адам, қорғану құқығы қамтамасыздандырылып, заңды және ашық сот талқылауы оның кінәсін толық анықтағанға дейін, кінәсіз деп есептелуге құқығы бар.

2. Никто не может быть осужден за преступление на основании совершения какого-либо деяния или за бездействие, которые во время их совершения не составляли преступления по национальным законам или по международному праву. Не может также налагаться наказание более тяжкое, нежели то, которое могло быть применено в то время, когда преступление было совершено.

2. Ешкім де жасаған әрекеті немесе әрекетсіздігі негізінде, егер ол әрекеті ұлттық заңдар мен халықаралық құкық бойынша қылмыс болып саналмаса, жауапқа тартылмайды. Сонымен қатар қылмыс үшін берілген жаза, қылмыс жасалған кезде заңмен көзделген жазадан ауыр болмауға тиіс.

Никто не может подвергаться произвольному вмешательству в его личную и семейную жизнь, произвольным посягательствам на неприкосновенность его жилища, тайну его корреспонденции или на его честь и репутацию. Каждый человек имеет право на защиту закона от такого вмешательства или таких посягательств.

Әр адам жеке және отбасылық өміріне өзгелердің өз бетінше араласуынан, озбырлық жасап баспанасына, хат жазысып-алысу құпиясына қол сұғуынан, ар-намысы мен абырой беделіне нұқсан келтіруінен қорғалуға құқығы бар.

2. Это право не может быть использовано в случае преследования, в действительности основанного на совершении неполитического преступления, или деяния, противоречащего целям и принципам Организации Объединенных Наций.

2. Бұл құқық шынтуатында саяси емес қылмыстың негізінде, немесе Біріккен Ұлттар Ұйымының мақсаттары мен қағидаларына қайшы келетін әрекеттері үшін қуғындалғандарға жүрмейді.

2. Никто не может быть произвольно лишен своего гражданства или права изменить свое гражданство.

2. Ешкімді де азаматтығынан немесе азаматтығын өзгерту құқығынан еріксіз айыруға болмайды.

2. Никто не должен быть произвольно лишен своего имущества.

2. Ешкім де өз мүлкінен еріксіз айрылмауға тиіс.

2. Никто не может быть принуждаем вступать в какую-либо ассоциацию.

2. Ешкімді де белгілі бір ассоциацияға зорлықпен кіргізуге болмайды.

1. Каждый человек имеет право на такой жизненный уровень, включая пищу, одежду, жилище, медицинский уход и необходимое социальное обслуживание, который необходим для поддержания здоровья и благосостояния его самого и его семьи, и право на обеспечение на случай безработицы, болезни, инвалидности, вдовства, наступления старости или иного случая утраты средств к существованию по не зависящим от него обстоятельствам.

1. Әр адам өзінің және отбасы мүшелерінің денсаулығын әл-ауқатын қамтамасыз ететіндей, тамақты, киімді, баспананы, медициналық күтімді қамтитын өмір сүру деңгейіне құқылы және де жұмыссыз қалған күнде, науқас болған кезде, мүгедек болып қалған, жесір болып қалған күнде, қартайған шақта, немесе өзіне байланысты емес басқа да себептермен тіршілік ету мүмкіншілігінен айырылып қалған жағдайда қамсыздандырылуына құқылы.

3. Осуществление этих прав и свобод ни в коем случае не должно противоречить целям и принципам Организации Объединенных Наций.

3. Осы бостандықтар мен құқықтарды жүзеге асырылуы Біріккен Ұлттар Ұйымының мақсаттары мен қағидаларына қайшы келмеуі тиіс.

Ничто в настоящей Декларации не может быть истолковано, как предоставление какому-либо государству, группе лиц или отдельным лицам права заниматься какой-либо деятельностью или совершать действия, направленные к уничтожению прав и свобод, изложенных в настоящей Декларации.

Осы Декларациядағы ешбір қағида қайсыбір мемлекетке, адамдар тобына немесе жеке адамдарға аталмыш Декларацияда баянды етілген құқықтар мен бостандықтарды жоятын қызметпен айналысу немесе іс-әрекет жасау құқығын береді деп пайымдалуы тиіс емес.

Декларация о правах человека в отношении лиц, не являющихся гражданами страны, в которой они проживают

Тұратын мемлекеттiң азаматы емес басқа мемлекеттiң аумағында тұрақты тұратын азаматтардың құқықтары туралы декларация

сознавая, что по мере совершенствования средств сообщения и развития мирных и дружественных отношений между странами все большее число лиц проживают в странах, гражданами которых они не являются,

Тұратын елдің азаматтары болып табылмайтын тұлғалардың саны көп мемлекеттер арасындағы бейбітшілік және достық қарым-қатынастарды дамыту қоғамдастықтарын жетілдіру іс шараларын назарға ала отырып,

признавая, что защита прав человека и основных свобод, предусмотренных в международных документах, должна быть также обеспечена в отношении лиц, не являющихся гражданами страны, в которой они проживают,

Халықаралық құжаттарда көрсетілген сол тұратын елдің азаматтары болып табылмайтын тұлғалардың адам құқықтары мен бостандығын қорғауды тани отырып,

Для целей настоящей Декларации термин "иностранец" означает, с должным учетом положений нижеследующих статей, любое лицо, не являющееся гражданином государства, в котором оно находится.

Осы Декларацияда «шетелдік» термині тұратын мемлекеттiң азаматы емес басқа мемлекеттiң аумағында тұрақты тұратын азаматтарға қатысты алынады.

1. Ничто в настоящей Декларации не должно толковаться как узаконивающее незаконное проникновение иностранца в государство и его присутствие в государстве; ни одно положение не должно также толковаться, как ограничивающее право любого государства принимать законы и правила, касающиеся въезда иностранцев и условий их пребывания, или устанавливать различия между его гражданами и иностранцами. Однако такие законы и правила должны быть совместимы с международно-правовыми обязательствами, принятыми на себя этим государством, включая обязательства в области прав человека.

1. Осы Декларация мемлекетке азаматтардың заңсыз өтіп кету жағдайларымен ешқашан сәйкес келмейді; кез келген мемлекет шетелдіктер мен оның азаматтары арасындағы жағдайлар, олардың келуі мен шетелдік азаматтардың кетуі шарттарына қатысты ережелер мен заңдарды қолдану құқықтарын шектеу ережелерімен байланыста болмауы керек. Алайда, мұндай заңдар мен ережелер адамның құқықтық саласындағы міндеттерін қосқандағы осы мемлекеттерде қабылданған халықаралық-құқықтар міндеттерімен бірге болуы шарт.

2. Настоящая Декларация не должна наносить ущерба осуществлению прав, предоставляемых в соответствии с внутренним законодательством, и прав, которые в соответствии с международным правом государство обязано предоставлять иностранцам, даже если в настоящей Декларации такие права не признаются или признаются в меньшем объеме.

2. Осы декларация аз көлемдеде танылған немесе танылмаған осы Декларацияның құқықтарындағы шетелдіктерге берілетін мемлекеттің халықаралық құқықтарына сәйкес ішкі заңдар мен құқықтарға сәйкес ұсынылған құқықтарды жүзеге асыруға кеткен шығындарды көтермейді.

а) правом на жизнь и личную неприкосновенность; ни один иностранец не может быть подвергнут произвольному аресту или содержанию под стражей; ни один иностранец не должен быть лишен свободы иначе, как на таких основаниях и в соответствии с такой процедурой, которые установлены законом;

а) жеке өміріне басқалардың араласпауы құқығы; кез келген шетелдік еш себепсіз қамауға немесе тұтқындалмауы керек; кез келген шетелдік бас бостандығынан айырылмауы керек, ондай жағдайлар орын алса ол заң бойынша жүргізіледі

Ни один иностранец не должен подвергаться пыткам или жестокому, бесчеловечному или унижающему его достоинство обращению или наказанию, и, в частности, ни один иностранец не должен без его свободного согласия подвергаться медицинским или научным опытам.

Кез келген шетелдік адам айтқысыз зорлық-зомбылық көрсету, азаматтардың ар-ожданына қарсы келетін әрекеттерге, оның ішінде кез келген шетелдік азамат еркін келісімсіз медициналық немесе ғылыми тәжірибелерген өтуіне болмайды.

Иностранец, на законном основании находящийся на территории государства, может быть выслан с территории этого государства только во исполнение решения, вынесенного в соответствии с законом, и, если императивные соображения государственной безопасности не требуют иного, имеет право на представление доводов против своей высылки, на пересмотр своего дела компетентной властью или лицом или лицами, специально назначенными компетентной властью, и на то, чтобы быть представленным для этой цели перед этой властью лицом или лицами. Запрещается индивидуальная или коллективная высылка таких иностранцев на основании расовой принадлежности, цвета кожи, религии, культуры, родового, национального или этнического происхождения.

Мемлекет аумағында заңды негіздерде жүрген шетелдік тек мемлекет шекарасынан заңды негіздерде мемлекеттік қауіпсіздік мәселелеріне қатысты қандай да бір заңдылықтарды бқзу фактілері анықталған жағдайларда, ол бойынша арнайы мемлекеттік деңгейде шешімдер қабылданған жағдайларда ғана шығарылады, шетедік азамат өзін мемлекет шекарасынан шығару шешімдеріне қарсы тиісті қарарды ұстана отырып, заңды негізде билік, сот орындарына арыздануға құқылы. Ұлттық немесе этникалық шыққан тегі, мәлениеті мен діні, нәсіліне қатысты топтық-таптық бөлінулер негіздеріндегі ұжымдық немесе жеке шығаруларды жасауға тыйым салынады.

а) правом на условия труда, отвечающие требованиям безопасности и гигиены, на справедливую зарплату и равное вознаграждение за труд равной ценности без какого бы то ни было различия, в частности женщинам должны гарантироваться условия труда не хуже тех, которыми пользуются мужчины, с равной оплатой за равный труд;

а) қауіпсіздік гигиенасы, тиісті жалақыға және қиын жұмыстарға қатысты басқа да сыйақылық талаптарға жауап беретін, сонымен бірге ер адаммен бірдей әйел адам тең дәрежелі ақы төленуі еңбек шарттарына қатысты талаптар қоюға құқылы

b) правом выступать в профессиональные союзы и другие организации и ассоциации по своему выбору и участвовать в их деятельности. Пользование указанным правом не подлежит никаким ограничениям, кроме тех, которые предусмотрены законом и которые необходимы в демократическом обществе в интересах государственной безопасности или общественного порядка или для защиты прав и свобод других;

b) Өзінің қызметтеріне қатысты қауымдастықтардың, ұйымдардың жұмыстарына қатысуға құқылы. Қолданылған құқықтар басқалардың еркіндігі немесе қоғамдық тәртіп пен мемлекеттік қауіпсіздік мүдделеріндегі демократиялық қоғамдағы қажетті заңдарға ешқандай шектеу қоя алмайды

с) правом на охрану здоровья, медицинское обслуживание, социальное обеспечение, социальное обслуживание, образование и отдых при условии, что они выполняют требования согласно соответствующим правилам и что это не возлагает на ресурсы государства чрезмерного бремени.

с) денсаулығын сақтауға, медициналық қызмет көрсетулерді пайдалануға, әлеуметтік қызмет көрсетулерді пайдалануға, білім алуға және демалуға құқылы, олар оны сәйкес талаптар бойынша орындайды және онда мемлекеттік ресурстарды шектен тыс пайдалану ұсынылмайды.

Ни один иностранец не может быть произвольно лишен его законным образом приобретенного имущества.

Кез келген шетелдік заңсыз негіздерде өзінің мүлкінен айырылмайды.

признавая, что в основных правовых системах мира существует различные общественно полезные альтернативные институты, такие как кафала в мусульманском праве, которые предусматривают замену семейной заботы о тех детях, о которых не могут заботиться их собственные родители,

әлемнің негізгі құқықтық жүйелерінде олардың өздерінің ата-аналары қамқорлық көрсете алмайтын балаларға отбасы қамқорлығын алмастыруды қарастыратын, мұсылман құқығындағы кафала сынды, түрлі қоғамдық пайдалы балама институттар барын мойындай отырып,

признавая далее, что лишь в тех случаях, когда во внутреннем праве государства признан и регулируется какой-либо конкретный институт, будут применяться положения настоящей Декларации, касающиеся данного института, и что эти положения никоим образом не будут затрагивать существующие альтернативные институты в других правовых системах,

іс жүзінде тек қана мемлекеттің ішкі құқығында қандайда бір нақты институт мойындалып және реттелетіндігін, осы институтқа қатысты осы Декларацияның ережелері қолданылатынын және осы ережелер басқа құқықтық жүйелердегі бар балама институттарды ешқалай қозғамайтынын мойындай отырып,

учитывая, однако, что изложенные ниже принципы не налагают на государства обязательства по созданию таких правовых институтов, как передача на воспитание или усыновление,

бірақ, төменде көрсетілген принциптер мемлекетке тәрбиеге беру немесе асырап алу сияқты құқықтық институттарды құру бойынша міндеттемелерді арттырмайтындығын есекере отырып,

Если родители не проявляют заботы о своем ребенке или она является ненадлежащей, то следует рассмотреть вопрос о заботе о нем со стороны родственников родителей ребенка, о передаче ребенка на воспитание в другую семью или об усыновлении или, в случае необходимости, о помещении ребенка в специальное учреждение.

Егер ата-аналар өз баласына қамқорлық көрсетпесе немесе ол тиісті болмаса, оған ата-ананың туыстары тарапынан қамқорлық мәселесін, баланы тәрбиелеуге басқа отбасына беру немесе асырап алу немесе, қажет болса, баланы арнайы мекемеге орналастыру мәселесін қарастыру керек.

При рассмотрении всех вопросов, касающихся передачи ребенка для заботы не его собственными родителями, главным соображением должно быть наилучшее обеспечение интересов ребенка, и в особенности его потребность в любви и право на обеспеченность и постоянную заботу.

Баланы қамқорлық үшін оның өзінің ата-анасы болып табылмайтындарға беруге қатысты барлық мәселелерді қарастыру кезінде ең бастысы бала мүддесіне, әсіресе, оның махаббатқа қажеттігі және қамтамасыз етілуі мен тұрақты қамқорлыққа құқығын ең жақсы қамтамасыз ету болу керек.

Ребенок всегда должен иметь имя, гражданство и законного представителя. Ребенка не должны лишать имени, гражданства или законного представителя в результате передачи его на воспитание, усыновления или установления любого другого альтернативного режима, если при этом он не получает нового имени, гражданства или законного представителя.

Баланың әрқашан есімі, азаматтығы және заңды өкілу болу керек. Оны тәрбиелеуге, асырап алуға немесе кез келген басқа балама режимді орнату кезінде, егер бұндай жағдайда ол жаңа есім, азаматтық немесе заңды өкілді алмаса, баланы есімінен, азаматтығынан немесе заңды өкілінен айырмау керек.

Лица, ответственные за заботу о ребенке, должны признавать желание переданного им на воспитание или усыновленного ребенка знать о своем происхождении, если только это не противоречит наилучшему обеспечению интересов ребенка.

Балаға қамқорлық көрсетуге жауапты тұлғалар оларға тәрбиелеуге немесе асырап алуға берілген баланың, егер бұл баланың мүддесін ең жақсы қамтамасыз етуге қайшы келмесе, шығу тегі туралы білгісі келу ынтасын мойындау керек.

Воспитание ребенка в другой семье, хотя и является временным по своему характеру, может продолжаться, в случае необходимости, до достижения ребенком совершеннолетия, но при этом оно не должно исключить возможности возвращения ребенка к его собственным родителям или его усыновления до наступления совершеннолетия.

Баланы басқа отбасында тәрбиелеу өз сипатына қарай уақытша болып табылса да, қажет жағдайда баланың кәмелет жасқа толуына дейін жалғасу мүмкін, бірақ бұл кезде баланың өз ата-анасына қайтарылуы немесе кәмелет жасқа толғанға дейін оны асырап алу мүмкіндігі алып тасталмау керек.

Основная цель усыновления заключается в обеспечении постоянной семьи для ребенка, заботу о котором не могут проявлять его родители.

Асырап алудың негізгі мақсаты оның ата-анасы қамқорлық көрсете алмаған баланы тұрақты отбасымен қамтамасыз ету болап табылады.

Если ребенка не представляется возможным передать другой семье на воспитание или для усыновления, или обеспечить для него надлежащую заботу в стране происхождения, в качестве альтернативного решения вопроса обеспечения ребенка семьей может рассматриваться усыновление его за границей.

Егер шыққан мемлекетте баланы тәрбиелеуге немесе асырап алуға басқа отбасына беруге, немесе оған тиісті қамқорлықты қамтамасыз ету мүмкіндік болмаса, баланы отбасымен қамтамасыз ету мәселенің балама шешімі ретінде оны шетелдік асырап алу қарастырылады.

Усыновление за границей должно, как правило, производиться через компетентные органы или учреждения с применением гарантий и норм, аналогичных тем, которые действуют при усыновлении в стране происхождения. Ни в коем случае усыновление не должно приводить к получению сторонами, принимающими участие в усыновлении, неоправданных финансовых выгод.

Шетелге асырап алу, әдетте, асырап алу кезінде шыққан мемлекетте әрекет етуші кепілдемелер және нормалардың қолданылуымен, құзіретті органдар немесе мекемелер арқылы жүзеге асырылады. Еш бір жағдайда асырап алу асырап алуға қатысушы тараптардың ақталмаған қаржылық пайдаларына әкелмеу керек.

Вопрос об усыновлении за границей может рассматриваться лишь после того, как будет установлено, что не имеется юридических препятствий для усыновления ребенка и что будут представлены соответствующие документы, необходимые для завершения процедуры усыновления, например согласие компетентных органов. Необходимо также установить, что ребенок сможет переехать в страну будущих приемных родителей и сможет получить их гражданство.

Асырап алу туралы мәселе тек қана асырап алуға заңдылық бөгеттердің жоқтығы анықталып, асырап алу үдерісін аяқтауға қажетті, құзіретті органдардың келісімі сынды сәйкес құжаттар ұсынылған кезде ғана қаралады. Сондай-ақ бала болашақ асырап алушы ата-ананың мемлекетіне көшіп, олардың азаматтығын ала алатындығын орнықтыру керек.

11. Когда государственные должностные лица или другие представители, действующие в официальном или полуофициальном качестве, нарушают национальные уголовные законы, жертвы должны получать реституцию от государства, должностные лица или представители которого несут ответственность за причиненный ущерб. В тех случаях, когда правительство, при котором имело место приведшее к виктимизации действие или бездействие, уже не существует, реституция жертвам должна предоставляться государством или правительством - преемником.

11. Мемлекеттік лауазымды тұлғалар немесе ресми немесе жартылай ресми түрде әрекет ететін өкілдер ұлттық қылмыстық заңдарда бұзған жағдайда, құрбандар лауазымды тұлғалардың немесе келтірілген залалға жауапкершілік тартатын өкілдердің мемлекетінен реституция алуы қажет. Виктимизацияға әкеліп соққан әрекет немесе әрекетсіздік орын алған үкімет жоқ болған жағдайда, құрбандарды орын басушы үкіметпен немесе мемлекетпен қамтамасыздандырады.

13. Следует содействовать созданию, укреплению и расширению национальных фондов для предоставления компенсации жертвам. При необходимости в этих целях могут создаваться и другие фонды, в том числе в тех случаях, когда государство, гражданином которого жертва является, не в состоянии возместить жертве причиненный ей ущерб.

13. Құрбандарға өтемақы төлеу мақсатын көздейтін ұлттық қорларды құруда, нығайтуда және кеңейтуде көмек көрсету. Қажет болған жағдайда, құрбан болған тұлғаның азаматтығы тиесілі мемлекет құрбандарға келтірілген залалды өтеуге мүмкіндігі болмаған жағдайларда осы мақсатта басқа да қорлар құрылуы мүмкін.

2. Никто не может быть принуждаем вступать в какую-либо ассоциацию.

2. Ешкімді де белгілі бір ассоциацияға зорлықпен кіргізуге болмайды.

18. Под термином "жертвы" понимаются лица, которым индивидуально или коллективно был причинен вред, включая телесные повреждения или моральный ущерб, эмоциональные страдания, материальный ущерб или существенное ущемление их основных прав в результате действия или бездействия, еще не представляющего собой нарушения международно-признанных норм, касающихся прав человека.

18. «Құрбандар» термині астарында жекеше немесе ұжымдық түрде залал келтірілген, оның ішінде дене жарақаты немесе рухани залал, эмоционалдық азап, материалдық залал немесе нәтижесінде адам құқықтарына қатысты халықаралық деңгейде белгіленген нормалардың бұзылысы болып табылмайтын негізгі құқықтарға айтарлықтай қысым көрсетілген әрекет немесе әрекетсіздік тұлғалар деген мағына жатыр,

5. Практика религии или убеждений, в которых воспитывается ребенок, не должна наносить ущерба ни его физическому или умственному здоровью, ни его полному развитию, с соблюдением пункта 3 статьи 1 настоящей Декларации.

5. Бала тәрбиеленіп жатқан дін немесе наным-сенім тәжірибесі осы Декларацияның 1-Бабы 3-ші тармағын ұстана отырып, оның физикалық немесе ақыл-ой денсаулығына, оның жалпы дамуына зиян келтірмеуі қажет.

2. Никто не должен подвергаться принуждению, умаляющему его свободу иметь религию или убеждения по своему выбору.

2. Ешбір адам өз қалауы бойынша дінді немесе наным-сенімді ұстану бостандығын кемсітетін зорлыққа душар болмауы тиіс.

1. Никто не должен подвергаться дискриминации на основе религии или убеждений со стороны любого государства, учреждения, группы лиц или отдельных лиц.

1. Ешбір адам кез келген мемлекет, мекеме, адам топтары немесе жеке тұлға тарапынан дін немесе наным-сенім негізінде кемсітушілікке душар болмауы тиіс.

4. Если ребенок не находится на попечении своих родителей или законных опекунов, то принимаются должным образом во внимание выражаемая ими воля или любые проявления их воли в вопросах религии или убеждений, причем руководящим принципом являются интересы ребенка.

4. Егер бала өз ата-анасы немесе заңдық қамқоршылар қамқорында болмаса, онда дін немесе наным-сенім мәселесінде айқындалған оның қалауы немесе қалауының кез келген көріністері лайықты түрде назарға алынуы тиіс, баланың мүддесі басшылықты принцип болып табылады.

2. Каждый ребенок имеет право на доступ к образованию в области религии или убеждений в соответствии с желаниями его родителей или, в соответствующих случаях, законных опекунов и не принуждается к обучению в области религии или убеждений вопреки желаниям его родителей или законных опекунов, причем руководящим принципом являются интересы ребенка.

2. Әрбір бала ата-анасының немесе тиісті жағдайларда, заңдық қамқоршылардың қалауына сәйкес дін немесе наным-сенім саласында қолжетімді білім алуға құқылы және оның ата-анасы немесе заңдық қамқоршылардың қалауларына қайшы келіп, дін немесе наным-сенім саласында білім алуға мәжбүрленбейді, баланың мүддесі басшылықты принцип болып табылады.

Ничто в настоящей Декларации не должно истолковываться в смысле ограничения или отхода от любого права, как оно определено во Всеобщей декларации прав человека и в Международных пактах о правах человека.

Осы Декларацияда Адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясында және Адам құқықтары туралы Халықаралық пактілерде анықталғандай кез келген құқықтан шектелу немесе ауытқу мәнінде мазмұндалмауы тиіс.

провозглашает настоящую Всеобщую декларацию прав человека в качестве задачи, к выполнению которой должны стремиться все народы и государства с тем, чтобы каждый человек и каждый орган общества, постоянно имея в виду настоящую Декларацию, стремились путем просвещения и образования содействовать уважению этих прав и свобод и обеспечению, путем национальных и международных прогрессивных мероприятий, всеобщего и эффективного признания и осуществления их как среди народов государств-членов Организации, так и среди народов территорий, находящихся под их юрисдикцией.

Адам құқықтарының жалпыға бірдей Декларациясын бүкіл халықтар мен мемлекеттердің ұмтылыстары арқылы әр адаммен қатар, қоғамның әр органы осы декларацияны үнемі жадында тұтып, білім беру және ағарту жұмыстары арқылы осы құқықтар мен бостандықтарды қадір тұтуға ықпал жасап, ұлттық халықаралық шаралар арқылы Ұйымның мүше-мемлекеттерінің халықтарымен қоса, олардың юрисдикциясына қарасты территориялардың халықтары арасында да, жалпыға бірдей тиімді түрде танылып, жүзеге асырылуы үшін алға қойылған мақсат ретінде жария етіп отыр.

сознавая, что государства - участники Международных пактов о правах человека обязуются обеспечить осуществление прав, провозглашенных в этих пактах, без какой - либо дискриминации в отношении расы, цвета кожи, пола, языка, религии, политических или иных убеждений, национального или социального происхождения, имущественного положения, рождения или иного обстоятельства,

Адам құқықтарының жалпыға бірдей Декларациясын бүкіл халықтар мен мемлекеттердің ұмтылыстары арқылы әр адаммен қатар, қоғамның әр органы осы декларацияны үнемі жадында тұтып, білім беру және ағарту жұмыстары арқылы осы құқықтар мен бостандықтарды қадір тұтуға ықпал жасап, ұлттық халықаралық шаралар арқылы Ұйымның мүше-мемлекеттерінің халықтарымен қоса, олардың юрисдикциясына қарасты территорялардың халықтары арасында да, жалпыға бірдей тиімді түрде танылып, жүзеге асырылуы үшін алға қойылған мақсат ретінде жария етіп отырып,

2. С учетом таких ограничений, которые предусмотрены законом и которые необходимы в демократическом обществе для защиты государственной безопасности, общественной безопасности, общественного порядка, здоровья и нравственности населения или прав и свобод других и которые совместимы с другими правами, признанными в соответствующих международных документах, и которые изложены в настоящей Декларации, иностранцы пользуются следующими правами:

2. Демократиялық мемлекет үшін мемлекеттік қауіпсіздік, қоғамдық қауіпсіздік, қоғамдық тәртіп, тұрғындардың дұрыс ойлауы, ар-намыс бостандығымен бірге басқа құқықтарының халықаралық құжаттарға сәйкес көрсетілген кейбір заңнамалар мен құқықтарды шектеуді есеке ала отырып, осы Декларацияда көрсетілгендей шетелдіктер келесі құқықтарды пайдаланады:

Родителям ребенка, будущим приемным родителям и, в зависимости от обстоятельств, самому ребенку следует предоставлять достаточно времени и обеспечивать надлежащие консультации для скорейшего решения вопроса о дальнейшей судьбе ребенка.

Баланың әрі қарайғы тағдыры туралы мәселенің жылдамырақ шешілуі үшін баланың ата-анасына, болашақ асырап алушы ата-анаға және жағдайға байланысты, баланың өзіне жеткілікті уақыт беріп, тиісті кеңеспен қамтамасыз ету керек.

Декларация Организация Объединенных Наций об основных принципах правосудия для жертв преступлений и злоупотребления властью

Біріккен Ұлттар Ұйымының қылмыс және билікті асыра пайдалану құрбандары үшін әділ сот төрелігінің негізгі ұстанымдары туралы Декларация

4. К жертвам следует относиться с состраданием и уважать их достоинство. Они имеют право на доступ к механизмам правосудия и скорейшую компенсацию за нанесенный им ущерб в соответствии с национальным законодательством.

4. Құрбандарға аянышпен қарап, олардың абыройын құрметтеу қажет. Олар әділ сот механизмдеріне қол жеткізуге және келтірілген залал үшін ұлттық заңнамаға сәйкес жедел түрде өтемақы алуға құқылы.

d) принятия мер для сведения к минимуму неудобств или жертв, охраны их личной жизни в тех случаях, когда это необходимо, и обеспечения их безопасности, а также безопасности их семей и свидетелей с их стороны и их защиты от запугивания и мести;

d) келеңсіз жағдайлар немесе құрбандар санының артуына жол бермес үшін, қажет болған кезде және жағдайларда олардың жеке өмірлерін ұорғау және қауіпсіздігін қамтамасыз ету, сондай-ақ олардың отбасы мүшелері, құрбандар тарапындағы куәлар мен оларды қорқытудан, алудан қорғау үшін шаралар қолдану

7. В тех случаях, когда это необходимо, следует использовать неофициальные механизмы урегулирования споров, включая посредничество, арбитраж и суды обычного права или местную практику, с тем чтобы содействовать примирению и предоставлению возмещения жертвам.

7. Қажет болған жағдайда дауларды реттеудің делдалдық, арбитраж және қарапайым құқық соттары немесе жергілікті тәжірибе секілді ресми емес механизмдерін бейбіт келісімге келу және құрбандарға өтемақы беруге септігін тигізу үшін пайдалану қажет.

8. При соответствующих обстоятельствах правонарушители или третьи стороны, несущие ответственность за их поведение, должны предоставлять справедливую реституцию жертвам, их семьям или иждивенцам. Такая реституция должна включать возврат собственности или выплату за причиненный вред или ущерб, возмещение расходов, понесенных в результате виктимизации, предоставление услуг и восстановление в правах.

8. Белгілі бір жағдайларда құқық бұзушылар немесе олардың іс-әрекеттері үшін жауапкершілік тартатын үшінші жақ тұлғалар құрбандарды, олардың отбасыларын немесе қамқорлығындағы тағы басқа да адамдарды әділ реституциямен қамтамасыздандыру қажет. Мұндай реституция мүлікті қайтару немесе келтірілген залал немесе зиян үшін төлемақы, виктимизация салдарынан болған шығындарды өтеу, қажетті қызметтермен қамтамасыз ету және құқықтарын қалпына келтіру сияқты іс-шараларды қамтиды.

19. Государствам следует рассмотреть вопрос о включении в национальные законы норм, запрещающих злоупотребление властью и предусматривающих средства защиты для жертв таких злоупотреблений. В число таких средств следует, в частности, включить право на реституцию и/или компенсацию и необходимую материальную, медицинскую, психологическую и социальную помощь и поддержку.

19. Мемлекеттерге билікті асыра пайдалануға тиым салатын және осындай асыра пайдаланушылық құрбандары үшін қорғаныс құралдарын қарастыратын ұлттық заңнамалық нормаларды енгізу туралы мәселені қарастыруы қажет. Мұндай іс-шаралар құрамына, негізінен реституцияға және/немесе өтемақыға құқық және қажетті медициналық, қаржылай, психологиялық және әлеуметтік көмек пен қолдау алу құқығы кіреді.

принимая во внимание, что религия или убеждения являются для каждого, кто их придерживается, одним из основных элементов его понимания жизни и что свободу религии или убеждений следует полностью соблюдать и гарантировать,

дін немесе наным-сенімді ұстанатын әрбір адам үшін ол өз өмірінің мәні деп түсінетін негізгі элементтерінің бірі болып табылатынын және дін немесе наным-сенім бостандығын толық сақтап, оған кепіл беруді ескере отырып,

преисполненная решимости принять все необходимые меры к скорейшей ликвидации такой нетерпимости во всех ее формах и проявлениях и предупреждать дискриминацию на основе религии или убеждений и бороться с ней,

осындай шыдамсыздықтың барлық түрлері мен көріністерін тез арада жою үшін барлық қажетті шараларды қабылдауға және дін немесе наным-сенім негізіндегі кемсітушіліктің алдын алуға және онымен күресуге бел байлай отырып,

3. Свобода исповедовать религию или выражать убеждения подлежит лишь ограничениям, установленным законом и необходимым для охраны общественной безопасности, порядка, здоровья и морали, равно как и основных прав и свобод других лиц.

3. Дінді ұстану немесе наным-сенімді білдіру бостандығы заңмен бекітілген және өзге адамдардың негізгі құқықтары мен бостандықтарын қоса алғанда, қоғамдық қауіпсіздікті, тәртіпті, денсаулық пен моральді қорғау үшін қажетті шектеулерге ғана жатады.

1. Все государства должны принимать эффективные меры для предупреждения и ликвидации дискриминации на основе религии или убеждений в признании, осуществлении и реализации прав человека и основных свобод во всех областях гражданской, экономической, политической, социальной и культурной жизни.

1. Барлық мемлекеттер азаматтық, экономикалық, саяси, әлеуметтік және мәдени өмірдің барлық салаларындағы адам құқықтарын және негізгі бостандықтарын мойындауда, жүзеге асыруда және орындауда дін немесе наным-сенім негізіндегі кемсітушіліктің алдын алу және жою үшін тиімді шаралар қабылдауы қажет.

2. Все государства прилагают все усилия по принятию или отмене законодательства, когда это необходимо, для запрещения любой подобной дискриминации, а также для принятия всех соответствующих мер по борьбе против нетерпимости на основе религии или иных убеждений в данной области.

2. Барлық мемлекеттер, қажет болған жағдайда, кез келген осындай кемсітушілікке тыйым салу үшін сонымен қатар осы саладағы дін немесе өзге наным-сенім негізіндегі шыдамсыздыққа қарсы күрес жүргізуде тиісті шаралар қабылдау үшін заңнаманы қабылдау немесе жоққа шығаруға қатысты бар күш-жігерін салады.

a) отправлять культы или собираться в связи с религией или убеждениями и создавать и содержать места для этих целей;

a) діни ғұрыптарды ұстану немесе дін немесе наным-сенімге байланысты жиналу және осы мақсаттар үшін орындарды құру және қамтамасыз ету

сознавая обязательства, взятые на себя государствами-членами в соответствии с Уставом Организации Объединенных Наций, действовать как совместно, так и индивидуально в сотрудничестве с Организацией в целях содействия повышению уровня жизни, полной занятости и обеспечению условий для прогресса и развития в экономической и социальной областях,

мүше мемлекеттердің Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысына сәйкес өмір сүру деңгейін көтеруге, толықтай жұмыспен қамтуға және экономикалық, әлеуметтік салалардың ілгерілеуі мен дамуы үшін жағдай жасауға көмек көрсету мақсатында Ұйыммен ынтымақтастық орнатуда бірігіп, сонымен қатар жекеше түрде әрекет ету міндеттемелерін ұғына отырып,

11. Инвалиды должны иметь возможность пользоваться квалифицированной юридической помощью, когда подобная помощь является необходимой для защиты их личности и имущества: если они являются объектом судебного преследования, они должны пользоваться обычной процедурой, полностью учитывающей их физическое или умственное состояние.

11. Мүгедектер жеке бастарын және мүліктерін қорғау үшін қажет болған жағдайда білікті заңгерлік көмек алу мүмкіндігіне ие болуы тиіс, егер де олар соттық қудалау нысанына айналса, олар өздерінің физикалық немесе ақыл-ес жағдайының толықтай ескерілуімен әдеттегі іс-шараларды қолдануы тиіс.

принимая во внимание цели и принципы Устава Организации Объединенных Наций, касающиеся осуществления международного сотрудничества в решении международных проблем экономического, социального, культурного и гуманитарного характера и в поощрении и развитии уважения к правам человека и основным свободам для всех, без различия расы, пола, языка и религии,

экономикалық, әлеуметтік, мәдени және гуманитарлық сипаттағы халықаралық мәселелерді шешуде нәсіл, жыныс, тіл және дін айырмашылығына қарамастан барлық тұлғалар үшін негізгі бостандықтар мен адам құқықтарын құрметтеу үрдісін дамыту мен көтермелеуде халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыруға байланысты Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының мақсаттары мен қағидаларын назарға алып,

испытывая озабоченность в связи с существованием серьезных препятствий на пути развития и полного самовыражения человека и народов, связанных, в частности, с отрицанием гражданских, политических, экономических, социальных и культурных прав, и считая, что все права человека и основные свободы неделимы и взаимозависимы и что для содействия развитию должно уделяться одинаковое внимание и первостепенное значение осуществлению, содействию и защите гражданских, политических, экономических, социальных и культурных прав и что вследствие этого содействие, уважение и осуществление некоторых прав человека и основных свобод не может служить оправданием отказа в других правах человека и основных свободах,

адам мен халықтардың дамуы мен толыққанды өзін-өзі көрсету жолындағы негізінен азаматтық, саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтарды жоққа шығаруен байланысты ауыр кедергілердің болуына байланысты қамкөңілдікті бастан кеше отырып, және адамның барлық құқықтары мен негізгі бостандықтары бір-бірінен ажырамас және бір-бірімен байланысты және оның дамуы үшін азаматтық, саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтарды қорғау мен оған қолғабыс етуге, жүзеге асыруға барлығына бірдей көңіл бөлінуі қажет және мұндай іс-шараларға жоғары мән берілуі тиіс және осының салдарынан адамның кейбір құқықтары мен негізгі бостандықтарын құметтеу, жүзеге асыру және оларға қолғабыс етілуі адамның басқа да құқықтары мен негізгі бостандықтарынан бас тартуын ақтай алмайды.

Разработанные в целях сравнения индивидов внутри одной популяции, эти методы не могут по своей природе эффективно использоваться для взаимного сравнения популяций.

Бір популяция ішінде жеке тұлғаларды өзара салыстыру мақсатында өңделіп шығарылған аталмыш тәсілдер болмысы бойынша популяцияларды өзара бір-бірімен салыстыру үшін тиімді пайдаланыла алмайды.

признавая, что создание благоприятных условий для развития народов и индивидуумов является основной обязанностью их государств,

халықтар мен адамдардың жеке бастарының дамуы үшін қолайлы жағдайлар жасау сол мемлекеттердің негізгі міндеттемесі болып табылатынын мойындай отырып,

2. Для обеспечения более быстрого развития развивающихся стран необходимо принятие постоянных мер. В дополнение к усилиям, предпринимаемым развивающимися странами, необходимо эффективное международное сотрудничество в предоставлении этим странам соответствующих средств и возможностей для ускорения их всестороннего развития.

2. Дамушы елдердің әлдеқайда жылдам дамуын қамтамасыз ету үшін белгілі бір шаралардың тұрақты түрде жүргізілуі қажет. Дамушы елдердің салып жатқан күштеріне қосымша осы елдерге олардың жан-жақты дамуын тездету үшін тиісті құралдар мен мүмкіндіктерді беруде халықаралық тиімді ынтымақтастық қажет.

2. Все люди несут ответственность за развитие в индивидуальном и коллективном плане с учетом необходимости полного уважения прав человека и основных свобод, а также своих обязанностей перед обществом, которое только и может обеспечить свободное и полное развитие человеческой личности, и поэтому они должны поощрять и защищать соответствующий политический, социальный и экономический порядок, необходимый для развития.

2. Барлық адамдар адам құқықтары мен негізгі бостандықтарын толықтай құрметтеу қажеттілігін, сонымен қатар адамның жеке басының толыққанды және еркін дамуын қамтамасыз ете алатын қоғам алдындағы өз міндеттерін есепке ала отырып, жеке және ұжымдық түрде даму үрдісі үшін жауапкершілік тартады. Сондықтан да олар даму үшін қажетті тиісті саяси, әлеуметтік, экономикалық тәртіпті қорғауы және көтермелеуі тиіс.

1. Государства несут основную ответственность за создание национальных и международных условий, благоприятных для осуществления права на развитие.

1. Мемлекеттер даму құқығын жүзеге асыру үшін қолайлы ұлттық және халықаралық жағдайларды жасау үшін негізгі жауапкершілікті тартады.

3. Государства должны сотрудничать друг с другом в обеспечении развития и устранении препятствии на его пути. Государства должны осуществлять свои права и выполнять свои обязанности таким образом, чтобы содействовать установлению нового международного экономического порядка, основанного на суверенном равенстве, взаимозависимости, взаимной заинтересованности сотрудничества между всеми государствами, а также поощрять соблюдение и осуществление прав человека.

3. Мемлекеттер дамуды қамтамасыз ету үшін және соның барысында туындайтын кедергілерді жою үшін бір-бірімен ынтымақтастық орнатуы тиіс. Мемлекеттер егеменді теңдікке, өзара тәуелділікке, барлық мемлекеттер арасындағы ынтымақтастыққа деген өзара мүдделілікке негізделген жаңа халықаралық, экономикалық тәртіпті орнатуда әрекет ету мақсатында өз құқықтарын жүзеге асыруға және өз міндеттерін орындауға, сонымен қатар адам құқықтарын жүзеге асыруға және сақталған жағдайда көтермелеуге міндетті.

Все государства должны содействовать установлению, поддержанию и укреплению международного мира и безопасности и с этой целью прилагать все усилия для достижения всеобщего и полного разоружения под эффективным международным контролем, а также для обеспечения использования высвобождаемых в результате принятия эффективных мер по разоружению средств в целях всестороннего развития, в частности развивающихся стран.

Барлық мемлекеттер халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті орнату, сақтау және оны нығайту жолында қолғабыс етіп, осы мақсатта тиімді халықаралық бақылау астында жаппай және толықтай қарусыздандыруға жету үшін және сондай-ақ, негізінен дамушы елдердің жан-жақты даму мақсатында қарусыздандыру бойынша тиімді шаралар қолдану нәтижесінде босатылатын құралдардың пайдаланылуын қамтамасыздандыру үшін барлық күштерін жұмылдыруы тиіс.

1. Государства должны принимать на национальном уровне все необходимые меры для осуществления права на развитие и обеспечить, в частности, равенство возможностей для всех в том, что касается доступа к основным ресурсы, образованию, здравоохранению, питанию, жилью, занятости и справедливому распределению доходов. Должны быть приняты эффективные меры по обеспечению активной роли женщин в процессе развития. В целях ликвидации всех социальных несправедливостей должны быть проведены соответствующие экономические и социальные реформы.

1. Мемлекеттер даму құқығын жүзеге асыру үшін барлық қажетті шараларды ұлттық деңгейде қолдануы тиіс, және негізгі қорларға, білімге, денсаулық сақтауға, азық-түлікке, тұрғын үйге, еңбекке және кірістің әділ бөлінуіне қол жетімділікке қатысты барлық мүмкіндіктердің теңдігін қамтамасыз етуі тиіс. Даму үрдісіне әйелдердің де белсенді үлес қосуы қамтамасыздандырылу бойынша тиімді шаралар қолданылуы қажет. Барлық әлеуметтік әділетсіздіктерді жою мақсатында тиісті экономикалық және әлеуметтік реформалар өткізілуі қажет.

напоминая, что в преамбуле к Уставу ЮНЕСКО, принятому 16 ноября 1945 г., говорится, что "только что закончившаяся ужасная мировая война стала возможной вследствие отказа от демократических принципов уважения достоинства человеческой личности, равноправия и взаимного уважения людей, а также вследствие насаждаемой на основе невежества и предрассудков доктрины неравенства людей и рас" и, что, согласно статье I упомянутого Устава, ЮНЕСКО "ставит себе задачей содействовать укреплению мира и безопасности путем расширения сотрудничества народов в области образования, науки и культуры в интересах обеспечения всеобщего уважения справедливости, законности и прав человека, а также основных свобод, провозглашенных в Уставе Организации Объединенных Наций, для всех народов без различия расы, пола, языка или религии",

1945 жылдың 16 қарашасында қабылданған ЮНЕСКО Жарғысының кіріспе сөзбасында «енді ғана біткен сұрапыл дүниежүзілік соғыс адамның жеке бсының абыройын құрметтеу, құқықтар теңдігін және адамдардың өзара сыйластығын сақтау секілді демократиялық ұстанымдарынан бас тарту салдарынан, сонымен қатар надандық пен жалған нанымдардың негізінде үстемдік еткен адамдар мен нәсілдердің теңсіздік доктринасының салдарынан орын алды» делінгенін, және де аталған Жарғының 1 бабына сәйкес ЮНЕСКО «нәсіл, жыныс, тіл және дін айырмашылықтарын есепке алмай барлық халықтар үшін бірдей әділдікті, заңдылықты және адам құқықтарының жалпыға ортақ құрметтелуін, Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысында жарияланған негізгі бостандықтарды қамтамасыздандыру мүддесіне орай білім, ғылым және мәдениет салаларында халықтардың ынтымақтастығын кеңейту арқылы бейбітшілік пен қауіпсіздікті нығайту мақсатында көмек көрсету міндеттерін алдына қоятынын» еске сала отырып,

сознавая, что в процессе деколонизации и других исторических изменений большинство в прошлом зависимых народов вновь обрело свой суверенитет, в результате чего международное сообщество превратилось в единое целое, универсальное в своем многообразии, и открылись новые возможности для ликвидации бедствий расизма и пресечения его гнусных проявлений во всех областях социальной и политической жизни в национальном и международном масштабе,

деколонизация және тағы басқа да тарихи өзгерістердің барысында өткен кезеңдерде тәуелді болған көптеген халықтар өздерінің егемендігіне қол жеткізіп, соның нәтижесінде халықаралық қоғамдастық өзінің әралуандылығымен қатар біртұтастылық және әмбебаптылық сипатқа ие болды да, нәсілшілдік ауыртпалығын жою мен оның ұлттық және халықаралық деңгейдегі әлеуметтік және саяси өмірдің барлық салаларындағы сұмпайы көріністерін бұлтартпау үшін қажетті жаңа мүмкіндіктер ашылғанын ұғына отырып,

выражая свое возмущение подобными посягательствами на человеческое достоинство, сожалея о тех барьерах, которые они воздвигают на пути к взаимному пониманию между народами, и выражая тревогу в связи с угрозой, которую они создают для всеобщего мира и международной безопасности,

халықтар арасындағы өзара түсіністік орнату жолында қалыптасатын адамдық ар-намысқа жасаған озбырлық іс-әрекеттеріне өз қарсылығымыз бен ашуымызды білдіре отырып, сонымен қатар мұндай жайттардың жалпыға ортақ бейбітшілік пен халықаралық бейбітшілік үшін төндіретін қауіп-қатерге байланысты бойымызды үрей билегенін көрсете отырып,

3. Идентичность происхождения никоим образом не затрагивает возможности для людей вести различный образ жизни; она также не исключает ни существования различий, основывающихся на разнообразии культур, среды и истории, ни права на сохранение культурной самобытности.

3. Тегінің ұқсастылығы ешбір жағдайда адамдар үшін түрлі тұрмыс дәстүрін жүргізу мүмкіндіктерін шектемейді; сондай-ақ ол мәдениеттердің, орта мен тарихтың саналуандылығына негізделген айырмашылықтарды, мәдени өзіндік ерекшеліктерді сақтау құқығын жоққа шығармайды.

1. Культура, являющаяся творением всех людей и общим достоянием человечества, и образование, в самом широком смысле этого слова, предоставляют мужчинам и женщинам все более эффективные средства адаптации, позволяющие им не только утверждать, что они рождаются равными в достоинстве и правах, но также признавать, что они должны уважать право всех групп людей на культурную самобытность и на развитие своей собственной культурной жизни в национальных и международных рамках, при этом имеется в виду, что каждая группа сама свободно решает вопрос о сохранении и, в случае необходимости, об адаптации или обогащении ценностей, которые она считает основополагающими для ее самобытности.

1. Бүкіл адамзаттың жаратқан туындысы және адамзаттың ортақ игілігі болып табылатын мәдениет пен сөз мәнінің тамыры тереңде жатқан білім ер адамдар мен әйелдерге аса тиімді бейімделу құралдарын ұсынады, оларға теңдей ар-намыспен және құқықтармен туылатынын растауға мүмкіндік беріп қана қоймай, сонымен қатар ұлттық және халықаралық деңгей шегінде өздерінің мәдени өмірлерін дамыту және мәдени тұрмыс қалыптастыру мақсатында барлық адам топтарының құқықтарын құрметтеуі қажет. Бұл ретте, әрбір топ тұрмыстық өмірі үшін қажетті негіз болып табылады деп білген өз құндылықтарын сақтау, қажет болған жағдайда бейімдеу немесе байыту туралы мәселені қалауынша шешуге ерікті.

2. Государство, в соответствии со своими конституционными принципами и процедурами, а также все компетентные органы и все работники образования несут ответственность за то, чтобы ресурсы в области образования всех стран использовались для борьбы с расизмом, в частности добиваясь того, чтобы в программах и учебниках отводилось место научным и этическим понятиям о единстве и различиях людей и не допускалось проведения различий, унижающих достоинство какого-нибудь народа; обеспечивая подготовку преподавательского состава в этих целях, предоставляя ресурсы школьной системы в распоряжение всех групп населения без ограничения или расовой дискриминации и принимая меры, способные устранить ограничения, от которых страдают отдельные расовые или этнические группы как в отношении уровня образования, так и в отношении уровня жизни, и в особенности для того, чтобы избежать перенесения этих ограничений на детей.

2. Мемлекет өзінің конституциялық қағидалары мен ұстанымдарына сәйкес, сонымен қатар барлық құзыретті органдар мен барлық білім қызметкерлері барлық мемлекеттердің білім саласындағы ресурстарының нәсілшілдікпен күрес мақсатында пайдаланылуы үшін жауапкершілік тартады, атап айтқанда, бағдарламалар мен оқулықтарда адамдардың бірлігі мен еркшеліктері жайлы ғылыми да этикалық ұғымдарға да назар аударылып, орын берілуі тиіс және де қандай да бір халықтың абыройын төмендететін айырмашылықтардың нұсқалуына жол берілмеуі тиіс; осы мақсатта оқытушылар құрамының дайындығы қамтамасыздандырылып, қандай да бір шектеулер немесе нәсілдік дискриминациясыз барлық тұрғындар топтарына мектеп жүйесінің қорлары ұсынылуы тиіс; және де білім деңгейіне қатысты, сондай-ақ тұрмыстық деңгейіне қатысты жекелеген нәсілдік немесе этникалық топтарға жапа шектіретін шектеулерді жоюға бағытталған іс-шараларды қолға алу қажет, себебі мұндай шектеулердің балаларға ауысу қаупі төнуінің алдын алу шараларын қолданбасқа болмайды.

3. В том случае, если законодательные меры, запрещающие расовую дискриминацию, не будут достаточны, государству следует дополнить их административным механизмом по систематическому расследованию случаев расовой дискриминации, широкой системой юридических средств борьбы против актов расовой дискриминации, крупномасштабными образовательными и исследовательскими программами, предназначенными для борьбы против расовых предрассудков и расовой дискриминации, а также программами позитивных мер политического, социального, образовательного и культурного характера, способных содействовать достижению подлинного взаимоуважения между группами людей. При соответствующих обстоятельствах должны проводиться специальные программы для содействия улучшению положения групп, находящихся в неблагоприятных условиях и, когда речь идет о национальных группах, для их эффективного участия в процессе принятия решений в сообществе.

3. Егер де нәсілдік дискриминацияға тиым салатын заңнамалық шаралар жеткіліксіз болған жағдайда мемлекет оларды нәсілдік дискриминация орын алған оқиғаларды жүйелі түрде тергеу бойынша әкімшілік механизмдермен, нәсілдік дискриминация актілеріне қарсы күресетін заңнамалық құралдардың кең ауқымды жүйесімен, нәсілдік нанымдар мен нәсілдік дискриминацияға қарсы күрес үшін арналған көлемді білімдік және зерттеу бағдарларамаларымен, сондай-ақ адам топтары арасындағы өзара шынайы сыйластыққа жетуге көмектесуге қабілетті саяси, әлеуметтік, білімдік және мәдени сипаттағы оңтайлы шаралар бағдарламаларымен толықтыруы тиіс. Белгілі бір жағдайлар орын алған кезде қолайсыз төмен жағдайларға тап болған топтардың жағдайларын жақсартуда қолғабыс ету үшін және мәселен, ұлттық топтар жайлы әңгіме қозғалғанда, қоғамдастықта шешімдер қабылдау барысына тиімді түрде қатысу үшін арнайы бағдарламалар өткізілуі тиіс.

3. Группы населения иностранного происхождения, в частности рабочие - мигранты и их семьи, способствующие развитию принимающей страны, должны пользоваться соответствующими мерами, предназначенными для обеспечения безопасности, уважения их достоинства и их культурных ценностей, для облегчения их адаптации к принимающей среде и содействия профессиональному росту с учетом последующего возвращения на родину и внесения вклада в ее развитие; следует способствовать предоставлению возможности детям мигрантов обучаться своему родному языку.

3. Қабылдаушы елдің дамуына үлес қосатын тегі шет елдік тұрғындар тобы, негізінен жұмысшы топ өкілдері, яғни мигранттар мен олардың отбасылары олардың қабылдаушы ортаға бейімделуін жеңілдету үшін, кейінгі уақытта отанына оралуы мен оның дамуын үлес қосатынын есепке ала отырып, кәсіби жағынан өсуіне септігін тигізу үшін, абыройы мен мәдени құндылықтарын құрметтеу үшін, қауіпсіздігін қамтамасыздандыру үшін тиісті шараларды қолдануға міндетті; мигранттар балаларының өздерінің ана тілін үйренуге мүмкіндік беруге қолғабыс ету қажет.

Среди важнейших характеристик человека основное место занимает интеллектуальная деятельность. Для характеристики этой деятельности некоторыми научными дисциплинами разработаны определенные методы измерения.

Адамның аса маңызды сипаттамаларының арасында интеллектуалды қызметі негізгі орынды алады. Осы қызметті сипаттау үшін кейбір ғылыми пәндер белгілі бір өлшеу тәсілдерін өңдеп шығарды.

Участие в научном поиске предполагает большую ответственность за социальные судьбы своих современников. По отношению к расизму эта ответственность означает необходимость политического и этического выбора. Любое научное исследование, особенно в области гуманитарных и социальных наук, не должно ущемлять человеческое достоинство.

Ғылыми ізденіске қатысу замандастарының әлеуметтік тағдырлары үшін жауапкершілік ретінде қабылданады. Нәсілшілдікке қатысты айтар болсақ, бұл жауапкершілік саяси және этикалық таңдау қажеттілігі болады. Кез-келген ғылыми зерттеу, әсіресе гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдар саласында зерттеулер адам абыройын төмендетпеуі тиіс.

Признание риска для человечества, связанного с применением науки, в отдельных случаях не должно порождать сопротивление по отношению к науке, а, наоборот, должно способствовать распространению среди общественности подлинной научной позиции, которая состоит не в накоплении фактов, а в проявлении критического духа и способности постоянно все подвергать сомнению. Борьба против расизма во всех ее формах требует широкого участия ученых в этой просветительной деятельности, в частности благодаря использованию всей системы образования и средств информации.

Адамзат үшін ғылымды пайдаланумен байланысты қауіпті мойындау белгілі бір жағдайларда ғылымға қатысты қарсылықты туындатпауы қажет, керісінше деректерді жинау болып емес, әрқашанда барлығын күмандарға душар ететін сынамалық рух пен қабілетті көрсету болып табылатын шынайы ғылыми ұстанымның қоғам арасында таратылуына септігін тигізуі тиіс. Қандай да бір түрі болса да нәсілшілдікке қарсы күрес осы ағартушылық қызметте, негізінен бүкіл білім жүйесі мен ақпарат құралдарын пайдалана отырып ғалымдардың кеңінен қатысуын талап етеді.

а) указанные права человека устанавливаются и защищаются национальным и международным правом. К соответствующим международным документам относятся Всеобщая декларация прав человека, Международный пакт о гражданских и политических правах, Декларация о защите всех лиц от пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания, Декларация Организации Объединенных Наций о ликвидации всех форм расовой дискриминации, Международная конвенция о ликвидации всех форм расовой дискриминации, Международная конвенция о пресечении преступления апартеида и наказании за него, Конвенция о предупреждении преступления геноцида и наказания за него, Минимальные стандартные правила обращения с заключенными и Венская конвенция о консульских сношениях;

а) белгіленген адам құқықтары ұлттық және халықаралық құқықпен орнатылады және қорғалады. Тиісті халықаралық құжаттарға жатады адам құқықтарының Жалпыға ортақ декларациясы, азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пакті, азаптаулар және де басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе абыройын төмендететін қарым-қатынас пен жаза түрлерінен барлық тұлғаларды қорғау туралы Декларация, Біріккен Ұлттар Ұйымының нәсілдік дискриминацияның барлық түрлерін жою туралы Декларациясы, нәсілдік дискриминацияның барлық түрлерін жою туралы Халықаралық конвенция, апартеид қылмысын бұлтартпау және оны жазалау туралы Халықаралық конвенция, геноцид қылмысы және ол үшін жазалау туралы Конвенция, қамауға алынғандармен қарым-қатынастың Минималды стандартты ережелері және консулдық қатынастар туралы Вена конвенциясы.

с) применение огнестрельного оружия считается крайней мерой. Следует приложить все усилия к тому, чтобы исключить применение огнестрельного оружия, особенно против детей. Как правило, огнестрельное оружие не должно применяться, за исключением случаев, когда подозреваемый правонарушитель оказывает вооруженное сопротивление или иным образом ставит под угрозу жизнь других и когда другие меры, имеющие менее исключительный характер, недостаточны для обуздания или задержания подозреваемого правонарушителя. О каждом случае применения огнестрельного оружия должно быть незамедлительно сообщено компетентным властям.

с) оқпен ататын қаруды қолдану аса қатты қажеттілік болып есептеледі. Оқпен ататын қаруды қолдануға жол бермес үшін бар күшті салу қажет, әсіресе балаларға қарсы. Әдетте, оқпен ататын қару қолданылмауы тиіс, тек қана күдікті құқық бұзушының қарулы қарсылық көрсеткен немесе басқа түрде де басқалардың өміріне қауіп төндірген жағдайларды және күдікті құқық бұзушыны ұстау немесе тию үшін төтенше сипаты басқа шаралар қолдану жеткіліксіз болған жағдайларды есепке алмағанда. Оқпен ататын қаруды қолданудың әрбір жағдайында жедел түрде құзыретті билік органдарына хабарлану қажет.

"[такое действие является] оскорблением человеческого достоинства и осуждается как нарушение целей Устава Организации Объединенных Наций и нарушение прав человека и основных свобод, провозглашенных во Всеобщей декларации прав человека [и других международных документах, касающихся прав человека]";

"[мұндай іс-әрекет] адам абыройын таптау болып табылады және де Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының мақсаттарын бұзу, адам құқықтарының Жалпыға ортақ Декларациясында [адам құқықтарына қатысты басқа да халықаралық құжаттарда] жарияланған адамның құқықтары мен негізгі бостандықтарын бұзу болып саналып, сол үшін айыпталады»

8.1. Право несовершеннолетнего на конфиденциальность должно уважаться на всех этапах, чтобы избежать причинения ей или ему вреда из-за ненужной гласности или из-за ущерба репутации.

8.1. Кәмелетке толмаған тұлғаның құпиялылық құқығы қажетсіз жариялылықтың кесірінен болатын зардаптардан қорғану үшін және абыройына нұқсан келмес үшін барлық кезеңде сақталуы тиіс.

".... пытка означает любое действие, посредством которого человеку намерено причиняется сильная боль или страдание, физического или умственного, со стороны официального лица или по его подстрекательству с целью получения от него или от третьего лица информации или признаний, наказания его за действия, которые он совершил, или в совершении которых подозревается, или запугивания его или других лиц. В это толкование не включаются боль или страдание, возникающие только из - за законного лишения свободы, ввиду состояния, присущего этому, или вследствие этого, в той степени, насколько это совместимо с Минимальными стандартными правилами обращения с заключенными";

«... азаптау адамға қасақана қатты жапа шектіру немесе азап көрсету, денесіне немесе санасына,одан немесе үшінші жақ тұлғадан ақпарат алу немесе мойындату, жасаған іс-әрекеті үшін немесе жасады деп күдіктеніп жазалау немесе оны немесе басқа адамдарды қорқыту мақсатында ресми тұлға тарапынан немесе айдап салу арқылы орындалатын кез-келген іс-әрекетті білдіреді. Бұл анықтама құрамына Минималды стандартты қамауға алынғандармен қарым-қатынас ережелеріне барынша сәйкес тек қана заңды түрде бас бостандығынан айырылу салдарынан және осындай жағдайға тап болу әсерінен немесе салдарынан туындайтын жапа немесе азап».

1.1. Государства-участники должны стремиться, в соответствии со своими общими интересами, способствовать благополучию несовершеннолетнего и его или ее семьи.

1.1. Қатысушы мемлекеттер өздерінің ортақ мүдделеріне сай, кәмелетке толмағандар мен оның отбасының салауатты өмірі үшін жағдай жасауға ұмтылуы тиіс.

1.2. Государства-члены должны стремиться к созданию условий, позволящих обеспечить содержательную жизнь подростка в обществе, которая, в тот период жизни, когда она или он наиболее склонны к неправильному поведению, будет благоприятствовать процессу развития личности и получения образования, в максимальной степени свободному от возможности совершения преступлений и правонарушений.

1.2. Қатысушы мемлекеттер жас өспірімдердің қоғамдағы мағыналы өмірі үшін оның бұрыс әрекеттерге бейім тұратын шағында, оның тұлғалық дамуына және қылмыстар мен құқық бұзушылықтардан барынша ада білім алуына септігін тигізетін жағдайлар жасауға ұмтылуы тиіс.

1.3. Следует уделять достаточное внимание осуществлению позитивных мер, предполагающих полную мобилизацию всех возможных ресурсов, включая семью, добровольцев и другие группы общества, а также школы и другие общественные институты, с целью содействия благополучию подростка, с тем чтобы сократить необходимость вмешательства со стороны закона, и эффективного, справедливого и гуманного обращения с подростком, находящимся в конфликте с законом.

1.3. Заңның араласуын азайту мақсатында және жасөспіріммен тиімді, әділ және ізгі қарым-қатынас жасау мақсатында, заңмен араз жасөспірімнің игілігі үшін қызмет ететін барлық ресурстарды, атап айтқанда отбасы, жанашыр еріктілер, басқа да қоғамның топтарын, сондай-ақ мектептерді және басқа да қоғамдық институттарды жұмылдыратын оң шараларды жүзеге асыруға жеткілікті мән беру керек.